چرخه زندگی مایت

مایت‌هایی که عامل ایجاد بیماری گال هستند، رنگ سفید مایل به قهوه‌ای دارند، به سختی با چشم غیرمسلح دیده می‌شوند و هشت پا دارند. علائم بیماری گال توسط مایت‌های ماده بارور شده ایجاد می‌شوند. این موجودات ضایعات تونل‌مانندی زیر پوست ایجاد کرده، در این قسمت‌ها تخم‌گذاری می‌کنند و تا زمانی که بمیرند (1 الی 2 ماه بعد) در زیر پوست حرکت کرده و تونل می‌زنند. زمانی که مایت‌ها از تخم خارج شوند، خود را به سطح پوست می‌رسانند، در آن‌جا جفت‌گیری کرده و سپس برای تخم‌گذاری به قسمت‌های زیرین پوست تونل می‌زنند و همان روند قبلی را مجددا تکرار می‌کنند. به طور معمول، هر فرد مبتلا در آن واحد 12 مایت در بدن خود دارد.

چگونگی انتقال بیماری گال

راه اصلی انتقال بیماری، تماس مستقیم پوست به پوست است. به عنوان مثال، انتقال این بیماری بین والدین و کودکان به راحتی اتفاق بیفتد در حالی که انتقال بیماری بین دانش‌آموزان یک کلاس بسیار غیرمعمول است. پس آز آلوده شدن، تقریبا 3 الی 4 هفته طول می‌کشد تا علائم بیماری ظاهر شوند.

یکی از اصلی‌ترین راه‌های انتقال بیماری بین بالغین به دنبال برقراری تماس جنسی است. انتقال بیماری نیاز به انجام فعالیت جنسی ندارد بلکه به دنبال نزدیکی دو فرد، مایت از بدن فردی به فرد دیگر انتقال پیدا می‌کند. این مایت‌ها در صورتی که در محیطی خارج از پوست، صرفا برای مدت 24 الی 36 ساعت زنده می‌مانند. هر چه دمای محیط پایین‌تر باشد، مدت زمانی که مایت در محیط دوام می‌آورد، افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل، این بیماری در زمستان شایع‌تر از فصول گرم سال است.

ممکن است انتقال بیماری از راه‌هایی به غیر از تماس مستقیم پوست به پوست رخ بدهد اما احتمال آن بسیار بسیار کم است. به عنوان مثال، به دنبال پوشیدن یا حمل کردن لباس‌هایی که مملو از مایت Sarcoptse scabiei هستند، فرد ممکن است به این مایت‌ها آلوده شود یا اگر فرد در رخت‌خوابی که بیمار مبتلا به نوع شدید گال در آن خوابیده، دراز بکشد ممکن است به این نوع مایت مبتلا شود.

حیوانات هم به بیماری گال مبتلا می‌شوند. عامل گال در حیوانات انواع دیگری از مایت‌ها هستند. این مایت‌ها نیز قادرند در پوست انسان تونل بزنند و ایجاد خارش کنند اما چون توانایی تکثیر و تولیدمثل در پوست انسان را ندارند، صرفا برای مدت زمان محدودی می‌توانند خارش ایجاد کنند. معمولا چند روز بعد از ابتلا، مایت‌ها از بین می‌روند و علائم بدون هیچ درمانی، خود به خود، برطرف می‌شود.

علائم ابتلا به گال

گال تیپیکال یا معمولی: علامت اصلی این بیماری، خارش شدید در سطح وسیعی از پوست است که معمولا شب‌ها بدتر می‌شود. بیماران مبتلا اغلب دچار زخم‌های قرمز تاول‌مانندی می‌شوند. علائم در کودکان شدیدتر است. علاوه‌براین، فرد مبتلا ممکن است متوجه وجود ضایعات تونل‌مانند بسیار ظریفی در زیر پوست خود شود. این تونل‌ها ممکن است بین 2 الی 15 میلی‌متر طول داشته باشند. احتمال وجود مایت‌های عامل گال در برخی اندام‌ها بیشتر است که لیست این اندام‌ها در ادامه آورده شده است:

• انگشتان و فضای بین انگشت‌ها
• پوست اطراف مچ دست، آرنج و زانو
• زیربغل
• نواحی اطراف نوک سینه به خصوص در خانم‌ها
•  کمر
• ناحیه تناسلی در آقایان
• قسمت‌های بالایی ران و ناحیه باسن
• پاها

احتمال درگیری سر و کمر معمولا پایین است. هر چند احتمال درگیری این نواحی در بین نوزادان و کودکان وجود دارد. به دنبال خاراندن نواحی درگیر، ضایعات ملتهب‌تر شده و ممکن است عفونی بشوند.

گال پوسته‌دار یا گال نروژی: این نوع از گال در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (بیماران مبتلا به HIV/AIDS، لنفوم و غیره) ایجاد می‌شود. بروز این نوع گال در بین افراد سالمند یا افراد مبتلا به سندرم داون محتمل‌تر است.

در این نوع از بیماری، برآمدگی یا پچ‌های بزرگی روی پوست ایجاد می‌شوند که حالت پوسته پوسته دارند. تعداد زیادی مایت در هر یک از این پچ‌ها وجود دارد. انتقال این نوع از بیماری سریع‌تر است و حتی ممکن است از طریق تماس با اقلام مورد استفاده فرد مبتلا هم اتفاق بیفتد.

تشخیص گال

تشخیص این بیماری معمولا بر اساس علائم بیمار (خارش شدید و وجود برجستگی‌های قرمز تاول‌مانند روی پوست) و شرح‌حال او (وجود علائم مشابه در یکی از اطرافیان نزدیک) انجام می‌شود. در بعضی موارد، برای تایید بیماری، پزشک ممکن است لایه نازکی از پوست را بتراشد تا در زیر میکروسکوپ، مایت‌ها و تخم‌های آن‌ها را مشاهده نماید.

درمان گال

از بین بردن مایت‌ها: در اکثریت موارد، برای از بین بردن مایت‌ها، از فرآورده‌های موضعی مانند کرم پرمترین 5 درصد استفاده می‌شود. برخی بیماران ممکن است نیاز به درمان‌های خوراکی (به عنوان مثال درمان با داروی ایورمکتین) داشته باشند.

تمامی قسمت‌های بدن، از گردن به پایین (حتی زیر ناخن‌ها) باید به پماد پرمترین آغشته شده و بعد از 8 الی 14 ساعت شسته شود. درمان با فرآورده‌های موضعی عوارض کمتری دارد. به همین جهت، روش انتخابی درمان گال می‌باشد. (به ویژه در خانم‌های باردار و نوزادان) بیماران مبتلا به فرم تیپیکال گال باید درمان خود را (چه موضعی و چه خوراکی) بعد از 1 الی 2 هفته مجددا تکرار کنند. در گال پوسته‌دار لازم است هر دو درمان موضعی و خوراکی به صورت همزمان مورد استفاده قرار بگیرد. در این موارد، پرمترین هر یکی دور روز یک بار برای مدت 1 الی 2 هفته مصرف می‌شود. ایورمکتین هم باید در عرض 1 الی 3 هفته برای چندین نوبت مورد استفاده قرار بگیرد.

درمان اعضای خانواده: در برخی موارد، ممکن است لازم باشد اعضای خانواده و نزدیکان فرد مبتلا هم تحت درمان قرار بگیرند تا چرخه انتقال بیماری شکسته شود. لزوم درمان اطرافیان بیمار توسط پزشک معالج تعیین می‌شود.

هر چند احتمال انتقال بیماری گال از طریق البسه یا رخت‌خواب فرد مبتلا کم است، بهتر است تمامی ملافه‌ها، لباس‌ها، حوله‌ها و حتی عروسک‌هایی که بیمار در 3 روز قبل از شروع درمان با آن‌ها تماس داشته، شسته و سپس اتو کشیده شوند. در صورتی که امکان شستن وسیله وجود نداشته باشد، بایستی برای مدت حداقل 3 روز، آن را در یک کیسه پلاستیکی در بسته به صورت جداگانه نگهداری کرد.

تسکین خارش: برای کنترل خارش بیمار بایستی از داروهای آنتی‌هیستامین استفاده کرد. آنتی‌هیستامین‌های نسل جدید مانند سیتریزین و لوراتادین، اثرات خواب‌آوری کمتری دارند و برای استفاده در طول روز مناسب‌ترند. داروهای نسل قدیم آنتی‌هیستامین‌ها مانند دیفن‌هیدرامین اثرات ضد خارش قوی‌ترند و به دلیل خواب‌آوری بالا معمولا شب‌ها مصرف می‌شوند. خارش ممکن است تا چند هفته پس از اینکه مایت‌ها از بین رفتند، ادامه داشته باشد. استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی یا خوراکی هم می‌تواند در موارد شدید، کمک‌کننده باشد.

درمان عفونت: در صورتی که علائم عفونت باکتریال در پوست دیده شود (قرمزی، تورم، خروج چرک و درد)، بیمار باید با آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی درمان شود.

 بازگشت به مدرسه یا محل کار: همان‌طور که گفته شد، انتقال بیماری از طریق تماس مستقیم پوست به پوست صورت می‌گیرد و احتمال ابتلای هم‌کلاسی‌ها یا همکاران فرد مبتلا چندان بالا نیست. به طور کلی، توصیه می‌شود کودکان بعد از دریافت یک مرتبه از درمان در کلاس درس حضور پیدا کنند. لزومی به استفاده از هیچ روش درمانی در هم‌کلاسی‌های فرد وجود ندارد.

منبع: Uptodate