گیاه دم اسب (Ephedra): تداخلات داروئی و احتیاطات مصرف

دم اسب (Horsetail) گیاهی با نام علمی Equisetum arvense از جنس Equisetum می‌باشد که اثرات متعددی از جمله اثرات ضدالتهابی، اثرات آنتی‌اکسیدانی، افزایش دفع آب از بدن، کمک به رشد و استحکام مو و ناخن و کمک به سلامت استخوان از آن گزارش شده است. در گذشته، این گیاه بیشتر به عنوان مدر، سنگ‌شکن کلیه و مثانه و حتی در درمان عفونت‌های ادراری تجویز می‌شد. از منظر علمی، مطالعات، اثربخشی این فرآورده گیاهی را در هیچ کدام از موارد ذکر شده تایید نکرده‌اند اما در بسیاری از مکمل‌های موجود در بازار از جمله مکمل‌های استخوانی حاوی کلسیم و تعداد زیادی از مکمل‌های پوست و مو عصاره دم اسب به کار رفته است.

یکی از ترکیبات موجود در عصاره خشک شده دم اسب، آنزیم تیامیناز است. در نتیجه، مصرف طولانی مدت فرآورده‌های حاوی دم اسب می‌تواند باعث کمبود تیامین یا ویتامین ب 1 بشود. هر چند در بسیاری از مکمل‌های حاوی دم اسب، این آنزیم از عصاره گیاه حذف شده است. استفاده از این فرآورده در افراد مبتلا به هایپوکالمی (کمبود پتاسیم) توصیه نمی‌شود چرا که این فرآورده دفع ادراری پتاسیم را بالا می‌برد.

عصاره دم اسب با تعدادی از داروهای شیمیایی تداخل دارد. بیمارانی که از این داروها استفاده می‌کنند، هنگام انتخاب مکمل باید به این موضوع توجه کافی داشته باشند. مهم‌ترین تداخلات دارویی گیاه دم اسب به شرح زیر است:

• لیتیوم: عصاره دم اسب دفع ادراری لیتیوم را کاهش داده و سبب تجمع دارو در خون می‌شود. استفاده هم‌زمان از این دو دارو، بیمار را در معرض سمیت ناشی از لیتیوم قرار می‌دهد.
• داروهای کاهنده قند خون: مصرف فرآورده‌های حاوی دم اسب سبب کاهش سطح قند خون می‌شود. فلذا مصرف این گونه فرآورده‌ها در بیمارانی که داروهای دیابت به خصوص گلی‌بنگلامید، انسولین و پیوگلیتازون استفاده می‌کنند، توصیه نمی‌شود.
• داروهای مدر: همان‌طور که بالاتر اشاره شد، عصاره دم اسب اثرات ادرارآور دارد و سبب افزایش دفع پتاسیم از طریق ادرار می‌شود. در صورتی که بیمار دارووهای دیورتیک را در کنار دم اسب مصرف نماید، در ریسک شدید هایپوکالمی قرار می‌گیرد. این تداخل در خصوص دیورتیک‌های مثل هیدروکلروتیازید، کلرتالیدون و فورزماید جدی‌تر است.
• داروهای ضدویروس HIV: استفاده از داروهای حاوی عصاره دم اسب اثربخشی برخی از داروهای مورد استفاده در درمان HIV/AIDS از جمله داروی افاویرنز و داروهای NRTI[1] را کاهش می‌دهد.

منبع: سایت Rxlist.com و کتاب The Review of Natural Product