وزوز گوش

عارضه وزوز گوش یا Tinnitus به صورت شنیدن صدای زنگ، وزوز، خش خش یا همهمه مبهم در یک یا هر دو گوش ظاهر می‌شود. این عارضه ممکن است پیوسته یا به صورت گاه به گاه بروز کند، می‌تواند ضربان‌دار یا ثابت باشد. شدت این عارضه ممکن است به صورت یک وزوز ملایم یا یک زنگ بلند احساس شود.

تخمین زده می‌شود که حدود 50 میلیون نفر در ایالات متحده از وزوز مزمن گوش (که بیش از شش ماه طول بکشد) رنج می‌برند. در حدود یک چهارم از این موارد، وزوز گوش به حدی شدید است که در فعالیت‌های روزانه فرد اختلال ایجاد می‌کند. وزوز گوش در مردان شایع‌تر از زنان است و با افزایش سن شیوع بیشتری پیدا می‌کند.

اگرچه وزوز گوش می تواند آزاردهنده باشد، اما معمولاً نشانه‌ای از یک مشکل جدی نیست. راه‌هایی برای کنترل یا سازگاری با این علائم وجود دارد تا تأثیر وزوز گوش بر زندگی روزمره فرد را به حداقل برسد. تأثیر وزوز گوش بر زندگی روزمره افراد متفاوت است و اغلب به شدت صدای وزوز بستگی دارد. در حدود 25 درصد از مبتلایان، شدت وزوز گوش در طول زمان افزایش می‌یابد. بعید است که وزوز گوش به طور کامل از بین برود. با این حال، اغلب با گذشت زمان کمتر برای بیمار آزاردهنده خواهد بود.

علت‌های وزوز گوش

وزوز گوش اغلب در اثر آسیب به موهای ریز سلول‌های شنوایی در گوش داخلی ایجاد می‌شود (شکل 1). هنگامی که این سلول‌ها آسیب می‌بینند یا تحت فشار قرار می‌گیرند، سیگنال‌های متفاوتی به مغز ارسال می‌کنند. به دنبال این تغییر، گاهی صدایی ایجاد می‌گردد که فقط توسط بیمار شنیده می‌شود. آسیب به این سلول‌ها می‌تواند در نتیجه روند طبیعی پیری باشد یا بعد از قرار گرفتن در معرض صدای بسیار بلند، برخی داروها یا ابتلا به برخی بیماری‌ها رخ دهد. گاهی اوقات آسیب موقتی است اما صدای وزوز دائمی است.گاهی اوقات وزوز گوش می‌تواند نتیجه مشکلاتی باشد که به سیستم شنوایی مربوط نمی‌شود. اختلالات مفصل فک (به نام مفصل گیجگاهی فکی)، اضطراب شدید و آسیب‌های گردن نیز می‌توانند باعث وزوز گوش شود.

 

کم شنوایی مرتبط با سن: کم شنوایی طبیعی اغلب با افزایش سن رخ می‌دهد و اغلب با وزوز گوش همراه است.

کم شنوایی ناشی از سر و صدا: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صدای بسیار بلند (مثلاً اره برقی، شلیک گلوله یا حتی موسیقی بلند) ممکن است به از دست دادن شنوایی (موقت یا دائمی) و بروز وزوز گوش منجر شود. مواجهه کوتاه با صدای خیلی بلند می‌تواند باعث کاهش شدید شنوایی، درد یا هیپراکوزیس (حساسیت غیر طبیعی به صدا) شود.

سایر علل اختلال عملکرد سیستم شنوایی: مشکلات شنوایی زیادی وجود دارد که می‌تواند منجر به کاهش شنوایی و وزوز گوش شود. این موارد شامل استفاده از برخی داروها، سفت شدن استخوان های گوش میانی (اتواسکلروز)، تومورهای درون سیستم شنوایی، رگ‌های خونی یا اختلالات عصبی، و اختلالات ژنتیکی یا ارثی گوش داخلی می‌باشد. لیست داروهایی که می‌توانند به وزوز گوش منجر شوند در جدول زیر آورده شده است:

 

جدول 1: داروهایی که در ایجاد وزوز گوش نقش دارند.

 

علائم وزوز گوش

رایج‌ترین شکل وزوز گوش شنیدن پیوسته یک صدای بلند می‌باشد. این عارضه می‌تواند با احساس ضربان تند در گوش یا شنیدن صدای زمزمه همراه باشد که شدت آن با انجام ورزش یا تغییر وضعیت بدن تغییر می‌کند. شنیدن صدای کلیک ممکن است نشان‌دهنده یک ناهنجاری عصبی یا عضلانی باشد.

تشخیص وزوز گوش

تمام افرادی که دچار وزوز گوش هستند، به ویژه آن‎‌هایی که این عارضه را به صورت شدید و برای مدت طولانی تجربه کرده‌اند، باید توسط پزشک متخصص بررسی شوند تا مطمئن شویم این عارضه علت خطرناکی نداشته باشد.

انجام آزمایشات شنوایی می‌تواند به ارائه اطلاعات بیشتر در مورد علت احتمالی وزوز گوش کمک کند. با توجه به سوابق پزشکی و معاینه فیزیکی بیمار، ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند تصویربرداری مغز با تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) نیز برای او مورد نیاز باشد.

مدیریت و درمان وزوز گوش

اگرچه هیچ درمان قطعی برای اکثر موارد وزوز گوش مزمن وجود ندارد، اما راهکارهای بسیاری برای مدیریت این عارضه مطرح است. مدیریت وزوز گوش شامل 2 مرحله است:

1. درمان هر گونه اختلال یا ناهنجاری زمینه‌ای که علت این عارضه است.
2. کاهش شدت و مدت بروز خود عارضه وزوز گوش
3. درمان مشکلات زمینه‌ای

کم‌شنوایی: سمعک ممکن است علائم وزوز گوش را در افراد مبتلا به کم‌شنوایی مرتبط با افزایش سن بهبود بخشد. سمعک‌ها با واضح‌تر و بلندتر کردن صداهای بیرونی کار می‌کنند که ممکن است باعث شود صدای وزوز کمتر شنیده شود. افرادی که علل دیگر کم شنوایی دارند ممکن است از جراحی‌های گوش خارجی یا میانی سود ببرند.

کاشت حلزون داخل گوش راهکار دیگری برای درمان کم‌شنوایی است. حلزون دستگاهی است که در گوش داخلی کاشته می‌شود و از تحریک الکتریکی برای کمک به بهبود شنوایی استفاده می‌کند. این دستگاه برای بزرگسالان یا کودکان مبتلا به کم شنوایی شدید که امکان استفاده از سمعک را ندارند، کاربرد دارد. این ایمپلنت‌ها ممکن است در برخی موارد به تسکین وزوز گوش کمک کنند. با این حال، فقط در برخی موارد و پس از انجام ارزیابی‌های گسترده توصیه می‌شود.

در بیماران مبتلا به آسیب سیستم شنوایی ناشی از مصرف دارو، قطع دارو ممکن است وزوز گوش را بهبود بخشد و از بدتر شدن کم‌شنوایی جلوگیری کند. بیماران باید قبل از شروع یا قطع هر دارویی با پزشک یا داروساز خود مشورت نمایند.

افسردگی: افسردگی در افراد مبتلا به وزوز گوش شایع است. مراجعه به روانپزشک و استفاده از داروهای ضد افسردگی مناسب ممکن است علائم وزوز گوش را در برخی افراد بهبود بخشد. داروهای ضد افسردگی می‌توانند توانایی فرد را برای مقابله با مشکل بهبود بخشند.

بی‌خوابی: علائم افرادی که در نتیجه وزوز گوش مشکل خواب دارند، ممکن است با مصرف داروهای خواب یا رعایت بهداشت خواب تسکین پیدا کند.

2. رفتاردرمانی جهت کاهش علائم و سازگاری با این عارضه: برخی اقدامات رفتاردرمانی به بیمار کمک می‌کند تا بتواند با وزوز مزمن گوش کنار آمده و زندگی کند.

درمان توانبخشی وزوز[1] (TRT): در این روش بخش ناخودآگاه سیستم شنوایی بیمار آموزش می‌بیند تا برای پذیرش صداهای مرتبط با وزوز آماده شود و این اصوات را به جای صداهای آزاردهنده جز صداهای طبیعی و صداهای محیطی تلقی نماید. هدف اصلی در این روش این است که فرد متوجه صدای وزوز گوش خود نباشد مگر اینکه آگاهانه تصمیم بگیرد روی این صدا تمرکز کند.

روش TRT توسط متخصصان این حیطه انجام می‌شود. این درمان شامل جلسات مشاوره و همچنین استفاده از یک دستگاه پوشیدنی است که نویز سطح پایین و صداهای محیطی را منتشر می‌کند. در کوتاه مدت انجام روش TRT برای بسیاری از بیماران با موفقیت همراه بوده است. اما این روش نیازمند تعهد بیمار به استفاده منظم از دستگاه می‌باشد.

ماسکه کردن: دستگاه‌های پوشیدنی خاصی شبیه سمعک وجود دارد که صداهای سطح پایینی تولید می‌کنند. این صداها به کاهش یا حذف صدای وزوز در برخی از بیماران کمک می‌کند. به طور معمول، با برداشتن دستگاه علائم بیمار مجدد ظاهر می‌شود. روش ماسکه کردن وزوز گوش را در همه بیماران برطرف نمی‌کند و حتی ممکن است در برخی از بیماران علائم را تشدید می‌کند.

بیماران همچنین می‌توانند با گوش دادن به موسیقی آرام یا ایجاد صدای پس‌زمینه کم (صدای رادیو، صدای فن، دستگاه نویز سفید) به درجات کمتری از ماسکه کردن صدا دست یابند. این روش برای افرادی که صدای وزوز گوششان در محیط‌های ساکت آزارنده می‌شود، کمک‌کننده است.

بیوفیدبک و کاهش استرس: بیوفیدبک یک تکنیک آرامش بخش است که به فرد می‌آموزد تا برخی از عملکردهای بدن مانند ضربان قلب و تنفس را تحت کنترل خودش قرار دهد. بیوفیدبک ممکن است به افراد کمک کند تا با تغییر واکنش خود به وزوز گوش، ناراحتی مربوط به این عارضه را مدیریت کنند. برخی از بیماران با فکر نکردن به وزوز گوش خود (به عنوان یک عارضه آزاردهنده و استرس‌زا) علائم کمتری را تجربه می‌کنند.

درمان شناختی رفتاری[2] - هدف از درمان شناختی رفتاری (CBT) این است که به بیماران آموزش دهد تا پاسخ‌های روانی خود را به وزوز گوش مدیریت کنند. این روش شامل استفاده از راهبردهای سازگاری، مهارت‌های حواس پرتی و تکنیک‌های آرام‌سازی است.

سایر روش‌های درمانی: انواع دیگر درمان‌ها برای وزوز گوش مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. اگرچه هیچ‌یک از آنها به‌طور قابل‌اطمینانی مؤثرتر از دارونما نبوده‌اند. با این وجود، ممکن است برای برخی از بیماران کمک‌کننده باشند:

تحریک الکتریکی: تحریک الکتریکی قسمت‌های خاصی از گوش داخلی می‌تواند به کاهش علائم کمک ‌کند. تحریک الکتریکی را می‌توان با قرار دادن الکترود روی پوست یا استفاده از سوزن‌های طب سوزنی انجام داد. بسته به وضعیت بیمار و سایر عوامل مانند وجود کم شنوایی، روش‌های مختلفی برای تحریک الکتریکی وجود دارد.

طب سوزنی: طب سوزنی شامل قرار دادن سوزن‌های فلزی نازک در پوست نقاط خاصی از بدن است و درد کمی ایجاد می‌کند. طب سوزنی ممکن است به تنهایی یا همراه با تحریک الکتریکی استفاده شود.

تحریک مغناطیسی مکرر جمجمه‌ای: در طی تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال مکرر (rTMS)، یک میدان مغناطیسی قدرتمند برای تحریک مغز استفاده می‌شود. این درمان برای برخی از مبتلایان به وزوز گوش نویدبخش است اما هنوز آزمایشی است.

درمان‌های گیاهی: جینکو بیلوبا و ملاتونین هر دو برای استفاده در درمان وزوز گوش مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. این فرآورده‌ها ممکن است به شکل پودر، مایع یا قرص استفاده شوند. برخی از بیماران از این نوع درمان‌ها سود می‌برند اما هیچ مطالعه‌ی معتبری نرخ بالای بهبود وزوز از طریق ویتامین یا مواد معدنی را گزارش نکرده‌است.

ویتامین‌ها و مواد معدنی: برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی که برای درمان وزوز گوش و سلامت گوش داخلی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند عبارتند از نیاسین (ویتامین B₃)، روی و مس. برخی از بیماران از این نوع درمان‌ها سود می‌برند اما هیچ مطالعه‌ی معتبری نرخ بالای بهبود وزوز از طریق ویتامین یا مواد معدنی را گزارش نکرده‌است.