فلج بلز

فلج بل وضعیتی است که در آن اعصاب کنترل‌کننده عضلات صورت آسیب می‌بینند یا حتی به طور کلی از کار می‌افتند. این امر باعث ضعیف شدن یا فلج شدن عضلات صورت می‌شود. علائم شایع فلج بل عبارتند از: ضعف عضلات یک طرف صورت، افتادگی پلک یا دهان در یک طرف، یا آبریزش از یک طرف دهان. فلج بل می‌تواند در هر سنی رخ دهد و همه نژادها و هر دو جنس را به یک اندازه درگیر می‌کند. دیابت و بارداری خطر ابتلا به فلج بل را افزایش می‌دهد. اکثر افراد مبتلا به فلج بل به طور کامل بهبود می‌یابند. درصد کمی از مبتلایان ممکن است برخی از علائم را تا آخر عمر داشته باشند.

علل فلج بل

فلج بل در اثر التهاب اعصاب صورت ایجاد می‌شود. این التهاب ممکن است توسط یک ویروس ایجاد شود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این ویروس در اغلب موارد ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) است؛ همان ویروسی که باعث تبخال صورت و تبخال تناسلی می‌شود. سایر ویروس‌ها از جمله ویروس هرپس زوستر، سیتومگالوویروس و ویروس اپشتین بار نیز ممکن است باعث این بیماری شوند.

این التهاب باعث تورم اعصابی می‌شود که عضلات یک طرف صورت را کنترل می‌کنند. اعصاب و عروق خونی مجاور که عصب را تغذیه می‌کنند، باید از طریق یک کانال باریک که توسط استخوان احاطه شده است، حرکت کنند. با متورم شدن عصب، پوشش محافظ آن هم آسیب می‌بیند و در توانایی عصب برای برقراری ارتباط با ماهیچه‌ها اختلال ایجاد می‌گردد. این باعث ضعف یا فلج عضلات یک طرف صورت می‌شود. ضعف این ماهیچه‌ها می‌تواند لبخند زدن یا بستن چشم را دشوار کند.

علائم فلج بل

 فلج بل باعث می‌شود یک طرف صورت به طور جزئی یا کامل فلج شود. این ممکن است به موارد زیر منجر شود:

• افتادگی ابرو
•  افتادگی قسمت پایین صورت به خصوص گوشه دهان
• یک چشم به طور کامل بسته نمی‌شود

در برخی موارد، ممکن است توانایی بستن یک چشم از دست برود و چشم دچار خشکی بشود. صداهای بلند ممکن است بلندتر شنیده بشوند و باعث ایجاد ناراحتی در گوش در سمت آسیب دیده بشود. این پدیده هایپراکوزیس نام دارد. علاوه بر این، برخی افراد حس چشایی را در قسمت جلوی زبان از دست می‌دهند. تغییرات ناشی از فلج بل بر ظاهر صورت بیمار از جمله نحوه لبخند زدن او تأثیر می‌گذارد. این تغییرات اغلب برای دیگران مشهود است و می‌تواند باعث شود افراد مبتلا به فلج بل احساس ناراحتی کنند و از فعالیت‌های اجتماعی اجتناب نمایند.

علائم فلج بل معمولا در طی یک یا دو روز ظاهر می شود. اکثر بیماران در عرض سه هفته پس از شروع اولین علائم شروع به بهبود می کنند. بهبود ممکن است برای سه تا شش ماه ادامه یابد.

تست‌های تشخیصی فلج بل

 فلج بل معمولاً بر اساس علائم و معاینه فیزیکی بیمار تشخیص داده می‌شود. معمولاً نیازی به آزمایش خون و سایر آزمایشات نیست. در بسیاری از موارد پزشکان ممکن است بیمار را از نظر بیماری لایم که سبب ضعف عضلات صورت شود، بررسی نمایند.

درمان فلج بل

هیچ درمانی برای فلج بل وجود ندارد اما استفاده از برخی داروها می‌تواند به بهبود سریع‌تر بیمار کمک کند، به خصوص اگر این درمان‌ها در چند روز اول ابتلا شروع بشود. با این حال، اگر علائم بیمار خفیف باشد، ممکن است نیازی به استفاده از هیچ روش درمانی نباشد.

مراقبت از چشم: اگر بیمار نتواند چشم خود را ببندد، به درمان‌های چشمی نیاز خواهد داشت. اگر قرنیه، که پوشش محافظ شفاف مردمک است، بیش از حد خشک شود، خطر ایجاد زخم و آسیب دائمی به چشم وجود دارد. برای مرطوب نگه داشتن چشم می‌توان در طول روز چندین بار از قطره‌های اشک مصنوعی و برای شب از پمادهای مرطوب کننده چشم استفاده نمود. استفاده از پمادها در طول روز مانعی ندارد اما تا حدی باعث تاری دید می‌شود. اگر چشم بیمار به طور کامل بسته نمی‌شود، باید در طول روز با عینک از چشم و شب‌ها با استفاده از پدهای چشمی از چشم‌ها محافظت نمود.

داروها: برای اکثر افرادی که به فلج بل مبتلا می‌شوند، در عرض دو تا سه روز اول پس از شروع علائم، داروهای کورتیکواستروئیدی مثل پردنیزولون تجویز شده و حداقل به مدت یک هفته ادامه داده می‌شود. این داروها التهاب و تورم اعصاب را کم کرده و شانس بهبودی را بالا می‌برند. این داروها با شروع زودهنگام (در عرض سه روز پس از اولین علائم) بهترین اثر را دارند. داروهای ضد ویروسی (مثلاً والاسیکلوویر) گاهی همراه با کورتیکواستروئیدها استفاده می‌شوند، به‌ویژه زمانی که ضعف صورت شدید باشد. فلج عصب صورت ناشی از بیماری لایم با آنتی بیوتیک درمان می‌شود. بعضا در کنار آنتی‌بیوتیک‌ها از گلوکواستروئیدها هم استفاده می‌شود اما هیچ مدرکی مبنی بر مفید بودن این داروها در بیماری لایم وجود ندارد.  

به طور کلی اگر علائم در عرض 21 روز اول بیماری رو به کاهش برود، انتظار می‌رود که بیماری هم به طور کامل بهبود پیدا کند و اثری از ضعف یا ناتوانی در عضلات صورت باقی نماند. در مواردی که آسیب شدیدتر است، ترمیم و رشد مجدد اعصاب ممکن است به صورت غیرعادی اتفاق بیفتد و سبب بروز واکنش‌های غیرعادی و عجیبی بشود. به عنوان مثال:

• وقتی بیمار پلک می‌زند، ممکن است دهانش تکان بخورد.
• لبخند زدن ممکن است باعث بسته شدن چشم‌ها بشود.
• وقتی بزاق ترشح می‌شود (مثلاً قبل از غذا خوردن)، ممکن است اشک از یک چشم سرازیر شود.

حمله دوم یا سوم فلج بل ناشایع است اما در 7 تا 15 درصد افراد گزارش شده است.