واریس عروق

رگ‌های واریسی رگ‌های خونی متورم و پیچ خورده‌ای هستند که درست زیر سطح پوست برآمده می شوند. این برآمدگی‌های آبی یا بنفش می‌توانند دردناک یا خارش دار باشند. اگرچه وریدهای واریسی می‌توانند ناخوشایند و ناراحت‌کننده باشند، اما برای بیشتر افراد خطرناک نیستند.

علائم واریس چیست؟

قابل‌شناسایی‌ترین علامت واریس، دیده شدن عروق متورم آبی و بنفش در زیر پوست فرد می‌باشد. سایر علائم بیماری عبارتند از:

عروق برآمده: رگ‌های گره‌خورده، متورم و طناب‌مانندی که به رنگ آبی یا بنفش در آمده‌اند، واضح‌ترین علامت واریس عروقی هستند. این علامت درست زیر پوست و در ساق پا، روی پا و قوزک پا نمایان می‌شود. این ضایعات ممکن است به شکل خوشه‌ای باشند و در اطراف آن‌ها خطوط نازک قرمز یا آبی (عروق عنکبوتی) دیده شود.

سنگینی در پا: این بیماران به ویژه بعد از فعالیت بدنی، در پاهای خود، احساس خستگی، سنگینی و کرختی دارند.

خارش: نواحی اطراف واریس ممکن است خارش داشته باشد.

ورم: ساق پا، روی پا و قوزک پای بیمار ممکن است متورم و ضربان‌دار باشد.

تغییر رنگ پوست و ایجاد زخم: این ضایعات اگر درمان نشوند، سبب قهوه‌ای رنگ شدن پوست می‌شوند. موارد شدید واریس منجر به ایجاد زخم‌های واریسی در محل خواهد شد.

تفاوت بین عروق واریسی و عروق عنکبوتی چیست؟

هر دو این عبارات، به نوعی بیماری در عروق خونی اشاره دارند اما ظاهر این بیماری‌ها با هم متفاوت است. عروق عنکبوتی کوچک‌تر و نازک‌تر از عروق واریسی هستند. این عروق شبیه تار عنکبوت‌های آبی یا قرمز به نظر می‌رسند. این عروق را می‌توان به شاخه‌های درخت نیز تشبیه کرد. لازم به ذکر است که این عروق نزدیک به سطح پوست هستند. عروق عنکبوتی همیشه دردناک نیستند و ممکن است هر جای بدن به خصوص پشت زانو، روی پا یا روی صورت ظاهر شوند. عروق واریسی معمولا روی پاها دیده می‌شوند.

چه افرادی در معرض ابتلا به عروق واریسی هستند؟

هر کسی ممکن است به این اختلال دچار شود. بعضی عوامل احتمال بروز این بیماری را بالا می‌برند:

سن: در روند پیری، عملکرد دیواره و دریچه‌های داخل عروقی دچار اختلال می‌شوند. در این شرایط، عروق الاستیسیته خود را از دست داده و سفت و سخت می‌شوند.

جنسیت: هورمون‌های زنانه الاستیسیته دیواره عروق را تنظیم می‌کند. خانم‌های باردار، خانم‌های یائسه و خانم‌هایی که از داروهای پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند، به دلیل اختلال در سطوح هورمونی، بیشتر در معرض ابتلا به واریس عروق هستند.

سابقه خانوادگی: این بیماری به صورت ارثی منتقل می‌شود.

سبک زندگی: نشستن طولانی مدت یا ایستادن برای طولانی مدت، هر دو، می‌توانند در روند گردش خون اخلال ایجاد کنند. پوشیدن لباس‌های نامناسب مثل کمربندهای خیلی تنگ ممکن است جریان خون در اندام‌های تحتانی را کند کند.

وضعیت عمومی سلامت: برخی بیماری‌ها مانند یبوست یا ابتلا به برخی تومورها، فشار داخل عروق را بالا برده و به دیواره عروق آسیب می‌رسانند.

استعمال دخانیات: افراد سیگاری بیشتر در معرض واریسی شدن عروق خود هستند.

چاقی و اضافه وزن: وزن زیاد سبب می‌شود عروق تحت فشار مضاعفی قرار بگیرند.

واریس عروق چه قدر شایع است؟

این بیماری بسیار شایع است و تقریبا 1/3 بالغین از درجاتی از این بیماری رنج می‌برند. لازم به ذکر است که خانم‌ها بیشتر در معرض این اختلال هستند.

عروق واریسی معمولا در کجا ظاهر می‌شوند؟

این ضایعات به طور معمول، در قسمت‌های تحتانی بدن، ساق پا، روی پا و قوزک پا پدیدار می‌شوند. این ضایعات ممکن است ناحیه لگن را هم درگیر کند. این پدیده بیشتر بعد از زایمان اتفاق میفتد. واریس عروق در ناحیه بیضه (واریکوسل) ممکن است منجر به ناباروری شود.

علت ایجاد واریس چیست؟

این ضایعات در صورت ضعیف شدن دیواره عروق ایجاد می‌شوند. با افزایش فشار خون، دیواره‌های آسیب‌دیده امکان بزرگ شدن عروق را فراهم می‌آورند. با بزرگ شدن و کشیده شدن عروق، دریچه‌های موجود در دیواره عروق که وظیفه هدایت جریان خون را بر عهده دارند، به درستی کار نمی‌کنند. بازگشت خون در داخل عروق سبب تورم، برآمده شدن و گره خوردن عروق می‌شود.

دیواره و دریچه عروق ممکن است به چند دلیل ضعیف شود:

• هورمون‌ها
• روند پیری
• چاقی و اضافه وزن
• لباس نامناسب
• افزایش فشار داخل عروق به دنبال ایستادن برای طولانی مدت

واریس چگونه تشخیص داده می‌شود؟

ضایعات واریسی نزدیک سطح پوست هستند و به راحتی دیده می‌شوند. پزشکان می‌توانند ضایعه را در حالت نشسته و ایستاده لمس کرده و معاینه نمایند. جهت بررسی جزئیات ضایعه، ممکن است نیاز به سونوگرافی از ناحیه باشد. این روش کاملا ایمن و بدون درد می‌باشد. 

واریس چگونه درمان می‌شود؟

هر چند درمان قطعی برای واریس وجود ندارد اما راهکارهایی جهت کاهش علائم ناخوشایند و بهبود ظاهر ضایعات توصیه شده‌اند:

بالا گذاشتن پا: جهت افزایش گردش خون و کاهش فشار در عروق خونی پا، بیمار باید روزانه چندین بار پای خود را بالا برده و در ارتفاعی بالاتر از سطح کمر نگه دارد.

استفاده از جوراب‌های کشسان: این جوراب‌ها، از طریق فشردن عروق، علائم ناخوشایند بیمار را کم کرده، جریان طبیعی خون را برقرار می‌کنند و از کشیده شدن بیشتر عروق جلوگیری به عمل می‌آورند.

اسکلروتراپی (تزریق در ضایعات): در اسکلروتراپی دارویی داخل عروق تزریق می‌شود که سبب به هم چسبیدن دیواره‌های عروق آسیب‌دیده می‌گردد. به این ترتیب، واریس به یک بافت مرده تبدیل شده و به تدریج محو می‌شود.

لیزر درمانی: در یک فرآیند غیرتهاجمی، پزشک با استفاده از یک کاتتر و لیزر، عروق آسیب دیده را می‌بندد.

جراحی: در این روش، جراح روی عروق آسیب دیده یک گره می‌زند تا از ورود خون به داخل آن جلوگیری کند. ممکن است برای جلوگیری از عود مجدد واریس، عروق آسیب‌دیده به طور کلی برداشته شوند.

عوارض و پیامدهای درمان واریس چیست؟

نیمی از افرادی که تحت جراحی یا لیزردرمانی قرار می‌گیرند، در عرض 5 سال مجددا دچار ضایعات واریسی می‌شوند. 

عوارض احتمالی این درمان‌ها عبارتند از:

• اسکار
• سوختگی پوست
• عفونت
• آسیب به اعصاب محیطی
• ترومبوز وریدی عمقی
• عوارض اسکلروتراپی عبارتند از
• قرمز و کبودی در محل ورود سوزن برای مدت چند روز
• ایجاد نواحی قهوه‌ای رنگ روی پوست در محل‌های تماس سوزن برای مدت چند ماه
• ایجاد سفتی در ناحیه برای مدت چند ماه

واریس بعد از انجام اسکلروتراپی نیز ممکن است دوباره تکرار شود و مجددا نیاز به درمان داشته باشد.

چگونه باید از واریس پیشگیری کرد؟

• با افزایش فعالیت بدنی، اصلاح سبک زندگی می‌توان احتمال ایجاد واریس در عروق را کاهش داد.

 

• برای پیشگیری از واریس باید از ایستادن طولانی مدت یا نشستن طولانی مدت خودداری نمود. برای افزایش جریان خون لازمی‌توان در طول روز از حرکات کششی بهره برد.

 

• کاهش وزن یکی از اصلی‌ترین راهکارهای پیشگیری از واریس می‌باشد.

 

• سیگار کشیدن به رگ‌های خونی آسیب می‎رساند، جریان خون را کاهش می‌دهد و باعث ایجاد طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها می‌شود. ترک سیگار در پیشگیری از ایجاد واریس بسیار موثر است.

 

• پوشیدن لباس‌هایی با کمر تنگ جریان خون در اندام‌های تحتانی را کاهش می‌دهد. بهتر است از پوشیدن این لباس‌ها خودداری شود.

 

• استفاده از جوراب‌های واریس یا جوراب‌های فشاری برای کمک به گردش خون و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت واریس‌ها توصیه می‌شود.