پتاسیم یدید چیست؟

 پتاسیم یدید (KI) یک مولکول داروئی است که در موارد بحران‌های هسته‌ای برای محافظت از تیروئید استفاده می‌شود. این دارو در مدیریت و کنترل سایر علائم و عوارض مواجهه با پرتوهای رادیواکتیو هیچ نقشی ندارد و از سایر ارگان‌های بدن محافظت نمی‌کند. پتاسیم یدید در مواردی استفاده می‌شود که به دنبال بروز یک حادثه هسته‌ای ید رادیواکتیو (I-131) در محیط آزاد شود. پتاسیم یدید نمی‌تواند از فرد در مقابل سایر فرآورده‌های رادیواکتیو (اورانیوم، سزیوم، تالیوم و غیره) محافظت نماید.

پتاسیم یدید چه کاری انجام می‌دهد؟

پتاسیم یدید از وارد شدن و جاگیر شدن ید رادیوکتیو در غده تیروئید جلوگیری می‌کند. در صورتی که این فرآورده با دوز و در شرایط مناسب استفاده شود، احتمال بروز سرطان تیروئید را در افرادی که در معرض استنشاق یا بلعیدن ید رادیواکتیو هستند، کم می‌کند. با مصرف پتاسیم یدید، میزان زیادی از ید در اختیار غده تیروئید قرار می‌گیرد و در نتیجه احتمال جذب ید رادیواکتیو به داخل این غده کاهش پیدا می‌کند و از ادرار خارج می‌شود.

آیا پتاسیم یدید در مدیریت همه انواع بحران‌های هسته‌ای موثر است؟

خیر. پتاسیم یدید یک داروی کلی برای محافظت از بدن در برابر همه انواع پرتوهای رادیواکتیو نیست. این فرآورده فقط در مواردی که افراد در معرض ید رادیواکتیو قرار بگیرند، ریسک ابتلا به سرطان تیروئید را کاهش می‌دهد.

بعد از بروز یک حادثه هسته‌ای، چه کسانی نیاز به استفاده از پتاسیم یدید دارند؟

هر چه سن فرد کمتر باشد، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان تیروئید ناشی از مواجهه با ید رادیواکتیو قرار دارد. بنابراین، معیار اصلی در اولویت‌بندی بیماران سن آن‌هاست. نوزادان، کودکان و همچنین خانم‌های باردار و شیرده (جهت حفاظت از تیروئید جنین یا شیرخوار) اولویت اول دریافت پتاسیم یدید هستند. این گروه حتی در صورت مواجهه با حداقل مقدار پرتوی رادیواکتیو لازم است دارو دریافت کنند. در افراد 18 الی 40 سال استانه رادیواکتیوتیه جهت دریافت دارو بالاتر در نظر گرفته می‌شود. به طور معمول، به دنبال مواجهه تیروئیدی بالاتر از 10 گری استفاده از این دارو توصیه می‌شود. در افراد بالای 40 سال معمولا نیازی به دریافت پتاسیم یدید وجود ندارد مگر اینکه شدت مواجهه به حدی بالا باشد که امکان آسیب جدی به بافت تیروئید و ابتلا به کم‌کاری تیروئید مطرح باشد. اشکال داروئی و دوزبندی پتاسیم یدید در جدول آورده شده است.

زمان مناسب برای مصرف پتاسیم یدید چه زمانی است؟

لزوما استفاده از پیشگیرانه از این دارو کمک خاصی به کاهش ریسک ناشی از مواجهه با ید رادیواکتیو نمی‌کند. برای اثرگذاری حداکثری، دارو باید 24 ساعت قبل تا حداکثر 4 ساعت بعد از مواجهه مورد استفاده قرار بگیرد. پتاسیم یدید عملا یک روش درمانی محسوب نمی‌شود و نمی‌تواند آسیب‌های قبلی وارد شده به تیروئید را برطرف کند.

استفاده از پتاسیم یدید چه عوارضی دارد؟

مصرف پتاسیم یدید ممکن است با عوارضی چون راش پوستی، التهاب و تورم غدد بزاقی، واکنش‌های حساسیتی، ناراحتی‌های گوارشی (طعم فلزی در دهان، سوزش دهان، معده درد، اسهال، التهاب لثه و دندان) و همچنین و بروز کم‌کاری تیروئید در نوزادان زیر 1 ماه همراه باشد. مصرف این دارو با دوزهای بالاتر از دوزهای معمول ممکن است موجب مسمومیت یا حتی مرگ بشود.

پتاسیم یدید باید از کجا تهیه شود؟

به طور معمول، این دارو در داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها موجود نمی‌باشد و صرفا در شرایط ویژه در اورژانس‌های هسته‌ای و مراکز مدیریت بحران توزیع می‌گردد.

چه حوادث هسته‌ای با احتمال آزادسازی ید رادیواکتیو همراه هستند؟

بروز هر حادثه شدیدی در محل راکتورهای هسته‌ای منجر به آزادسازی ید رادیواکتیو می‌شود. آسیب به مراکز غنی‌سازی با آزادسازی ید رادیواکتیو همراه نیست.

 

منبع: سایت FDA و راهنمای ملی اورژانس‌های هسته‌ای و رادیولوژیکی