تعریف کولیک 

تعریف استانداردی که برای کولیک در نظر گرفته شده این است که نوزاد بیشتر از 3 ساعت در روز، بیشتر از 3 روز در هفته و بیشتر از 3 هفته گریه شدید و بدون علت داشته باشد. (قانون 3-3-3)  

کولیک یک مشکل بسیار شایع است و حدود 40 درصد نوزادان را درگیر می‌کند. این مشکل بین هفته 3 الی 6 بعد از تولد شروع شده و تا 3 یا 4 ماهگی نوزاد طول می‌کشد.

به طور معمول همه نوزادان در 3 ماهه اول زندگی بیشتر از زمان‌های دیگر گریه می‌کنند. تعریف دقیق و مشخصی از "گریه بیش از حد" وجود ندارد. هر چند بسیاری از منابع معتقدند که تا 2 ساعت گریه در طول یک روز می‌تواند طبیعی باشد. نوزادان غیرکولیکی کمتر گریه می‌کنند و مدت زمان گریه آن‌ها کوتاه‌تر است. نکته جالب در خصوص گریه‌های کولیکی این است که این گریه‌ها معمولا عصر یا شب شروع می‌شوند. پیش از شروع این گریه نوزاد ممکن است در شرایط مختلفی قرار داشته باشد: در حال خندیدن باشد، در حال شیر خوردن باشد، خوابیده باشد یا در حال بهانه‌گیری باشد. به همین علت گفته می‌شود که گریه‌های کولیک معمولا علت مشخصی ندارند. علاوه بر گریه‌های شدید و جیغ‌مانند، کولیک ممکن است علائم دیگری هم داشته باشد که عبارتند از: 

• صورت نوزاد حالت قرمز و برافروخته دارد.
• شکم نوزاد سفت است و کمی حالت بیرون زده دارد.
• نوزاد پاهای خود را داخل شکم جمع کرده و پاها معمولا سرد هستند.
• پشت نوزاد حالت خمیده دارد.  

همه این علائم نشان می‌دهد که تون عضلات نوزاد افزایش پیدا کرده است.

ریسک‌های فاکتورهای ابتلا به کولیک

• سیگار: نوزادانی مادرشان در دوره بارداری یا پس از تولد آن‌ها از سیگار استفاده کند، ریسک بالاتری برای ابتلا به کولیک دارند. به نظر می‌رسد مواجهه با متابولیت‌های تنباکو می‌تواند سبب افزایش ترشح هورمون موتیلین در سیستم گوارشی نوزاد شده و حرکات دستگاه گوارش او را افزایش می‌دهد.
• اضطراب در دوره بارداری: به نظر می‌رسد اضطراب مادر ریسک بروز کولیک در نوزاد را بیشتر می‌کند. اضطراب سبب افزایش ضربان قلب مادر شده و به نظر می‌رسد که روند خونرسانی به اندام‌های جنین را مختل کرده و رشد و تکامل جنین را با مشکل روبه‌رو می‌کند.
• BMI بالای مادر پیش از بارداری: توجیهی در خصوص مکانیسم این ارتباط وجود ندارد اما مطالعات آماری چنین ارتباطی را نشان داده‌اند.
• کمبود برخی املاح و ویتامین‌ها در دوره بارداری: به نظر می‌سد کم‌خونی فقر آهن و کمبود ویتامین ب 12 در حین بارداری ریسک بروز کولیک در نوزاد را بیشتر می‌کند.
• میگرن: نوزاد مادرانی که سابقه ابتلا به میگرن داشته‌اند، شانس بالاتری برای ابتلا به کولیک دارند.

سایر علت‌های محتمل برای گریه بیش از حد نوزاد 

به جز کولیک، دلایل متعددی برای گریه‌های شدید نوزادی مطرح است که می‌تواند ناشی از یک مشکل جزئی مثل گرسنگی یا مشکل جدی مثل عفونت باشد.

والدین باید پیش از هر چیز، علت‌های قابل مدیریت گریه شدید را در نوزاد خود بررسی کنند:

• گرسنگی: در شروع گریه، نوزاد باید از نظر گرسنگی بررسی شود. مقدار کمی شیر به نوزاد بدهید تا ببینید آیا گرسنه هست یا خیر. اغلب نوزادان زیر 3 ماه باید هر دو الی چهار ساعت یک بار شیر بخورند.
• درد: نوزادی که جایش راحت نباشد، لباس تنگ پوشیده باشد، پوشک او به سفتی بسته شده باشد و غیره ممکن است برای نشان دادن ناراحتی خود گریه شدید جیغ مانندی سر بدهد.
• خستگی و کلافگی: پاسخ نوزاد به خستگی و کلافگی گریه شدید است. نوزادی که در محیط شلوغ باشد، به دفعات بین چندین نفر دست به دست بشود یا نوزادی که از بازی کردن خسته شده است، گریه‌های بلند و شدید دارد.

مدیریت کولیک

هیچ درمان قطعی برای برطرف شدن کولیک نوزادان وجود ندارد. هدف از درمان، کاهش شدت و میزان گریه نوزاد و همچنین کمک به خانواده نوزاد جهت کنار آمدن با این شرایط دشوار می‌باشد.

تکنیک‌های تغذیه‌ای

• نوزادانی که از شیرخشک استفاده می‌کنند: یکی از عواملی که شدت علائم کولیک نوزادان را تشدید می‌کند، وارد شدن هوا به سیستم گوارشی نوزاد هنگام شیر خوردن است. برای کاهش میزان هوایی که به سیستم گوارش نوزاد راه پیدا می‌کنند، شیشه شیرها و پستانک‌های ویژه‌ای طراحی شده است. وضعیت قرار دادن نوزاد در هنگام شیر خوردن هم از اهمیت بسیاری برخوردار است. در نوزادان کولیکی بهتر است نوزاد در وضعیت نشسته (عمودی) قرار داشته باشد. به اصطلاح "گرفتن هوای معده نوزاد" هم از جمله راهکارهای بسیار موثری است که هم به نوزادان مبتلا به کولیک و هم به نوزادان مبتلا به رفلاکس معده به مری کمک می‌کند. در برخی از موارد، پزشک معالج ممکن است توصیه کند که شیرخشک نوزاد تغییر کند. بهتر است شیرخشک جدید برای یک هفته به نوزاد داده شود و اگر نتیجه مثبتی گزارش نشد، مجددا شیرخشک اولیه نوزاد برای او شروع شود.   
• نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند: به مادران شیرده توصیه می‌شود از رژیم غذایی هایپوآلرژنیک که حاوی مواد و فرآورده‌های حساسیت‌زا نباشد، استفاده کنند. به طور معمول شیر، تخم‌مرغ، خشکبار و گندم باید از رژیم غذایی مادر حذف شود. البته منظور این نیست که همه این غذاها به یکباره از رژیم غذایی مادر کنار گذاشته شود. در ابتدا یکی از این غذاها برای مدت یک هفته از رژیم مادر حذف می‌شود. در صورتی که حذف این غذا منجر به بهبود علائم کولیک نوزاد نشود، مادر می‌تواند این غذا را مجددا مصرف کند. این روش برای نوزادانی که مادرشان سابقه ابتلا به اگزما، آسم و رینیت آلرژیک دارد، موثرتر عمل می‌کند. هیچ تایید قطعی وجود ندارد که جایگزین کردن شیر مادر با شیر خشک به کاهش علائم نوزاد کمک می‌کند. سایر فرآورده‌های غذایی که ممکن است سبب تشدید علائم کولیک نوزاد شود، عبارتند از کافئین، شکلات، پیاز و کلم.

تغییرات محیطی: نشستن در ماشین، تغییر منظره دید نوزاد، ملایم تکان دادن کودک و دوش آب ولرم می‌تواند به کاهش علائم نوزاد کمک کند. صحبت کردن با نوزاد، پخش موسیقی ملایم یا اصوات سفید[1] می‌تواند کمک‌کننده باشد. علاوه‌براین، به نظر می‌رسد تماس مستقیم پوست به پوست بین نوزاد و یکی از والدین او، باعث آرامش نوزاد شده و بی‌قراری و گریه‌های او را کاهش می‌دهد.

داروهای شیمیایی: برخی از منابع به بررسی اثر سایمتیکون بر علائم کولیک نوزادان پرداخته‌اند. هیچ کدام اثربخشی این فرآورده در کولیک را تایید نکرده‌اند.

فرآورده‌های پروبیوتیک: باکتری Lactobacillus reuteri در کاهش علائم کولیک برخی نوزادان موثر است. هر چند نمی‌توان خودسرانه این فرآورده‌ها را برای نوزاد شروع کرد و حتما نیاز به تجویز پزشک وجود دارد.

فرآورده‌های گیاهی: برخی از فرآورده‌های گیاهی مثل رازیانه، بابونه و دانه شوید اثرات ضداسپاسم دارند و به کاهش علائم نوزادان کمک کنند. مطالعه‌ی گسترده‌ای اثربخشی این فرآورده‌ها را تایید نکرده است. هر چند فرآورده‌های تجاری بسیاری با این ترکیبات در بازار دارویی وجود دارد.

ماساژ: هر چند مطالعه‌ی جامعی در این زمینه وجود ندارد اما در برخی از منابع اشاره شده که ماساژ آرام شکم نوزاد می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.

حمایت والدین: والدین نوزادانی که کولیک دارند به ویژه مادر، به شدت در معرض اضطراب مزمن و افسردگی قرار دارند. خستگی، ناامیدی، تحریک‌پذیری و احساس گناه در این والدین، بسیار شایع است. یکی از پیامدهای ناشی از خستگی بیش از حد والدین نوزادان مبتلا به کولیک پدیده‌ای است که Shaken Baby Syndrome نامیده می‌شود. ممکن است والدین نوزاد یا هر مراقب دیگری به صورت ناخودآگاه و در پاسخ به گریه‌های شدید نوزاد، او را با شدت بیشتری در آغوشش تکان بدهد. از آن‌جایی که نوزادان کنترل موثری روی سر و گردن خود ندارند، تکان دادن شدید نوزاد ممکن است به مغز نوزاد آسیب بزند و منجر به عواقب خطرناکی حتی مرگ بشود.

 

در صورت بروز هر یک از علائم زیر به صورت خیلی سریع و اورژانسی به پزشک مراجعه نمایید: نوزاد بیشتر از 2 ساعت پیاپی گریه کند. احتمال بدهید که نوزاد به شدت تکان داده شده باشد و به سر او آسیبی وارد شده باشد. تب بالاتر از 38 درجه سانتی‌گراد داشته باشد. نوزاد از شیر خوردن امتناع کند یا استفراغ شدید داشته باشد. نوزاد به خوبی ادرار نکند یا مدفوع خونی داشته باشد.  نوزاد دچار تغییرات رفتاری مثل بی‌حالی شدید یا عدم پاسخ‌دهی به محرک‌های محیطی شده باشد.

 

 

منبع: Uptodate و مقاله Parental Factors Affecting the Incidence of Infantile Colic