گیاه زیره با نام علمی Carum carvi گیاهی از خانواده چتریان است که روغن، میوه و دانه آن در مصارف پزشکی و غذایی به کار می‌رود. از اصلی‌ترین کاربردهای درمانی این گیاه می‌توان به درمان علائم سوءهاضمه و نفخ اشاره کرد. فرآورده‌های حاوی این گیاه در مدیریت علائم سندرم روده تحریک‌پذیر[1] (IBS) کمک‌کننده هستند.

این گیاه به صورت گسترده برای مصارف غذایی کاربرد دارد و در مقادیر معمول، عارضه خاصی به دنبال ندارد. بعضی افراد ممکن است با مصرف زیره سیاه درجاتی از مشکلات گوارشی از جمله سوزش سردل و تهوع را تجربه کنند. استفاده موضعی از روغن زیره سیاه برای مدیریت دردهای مفصلی و عضلانی-اسکلتی تا 3 هفته بدون عارضه و ایمن است. زیره با افزایش جریان خون به کاهش درد و التهاب بیماران کمک می‌کند.

در گذشته از زیره سیاه برای القا قاعدگی استفاده می‌کردند. از همین رو، مصرف آن در خانم‌های باردار ، چه به صورت خوراکی چه به صورت موضعی، به دلیل ریسک سقط جنین توصیه نمی‌شود. اطلاعات کافی در خصوص ایمنی زیره سیاه در شیردهی در دست نیست. به همین دلیل، به مادران شیرده پیشنهاد می‌شود از فرآورده‌‍‌های داروئی حاوی زیره سیاه استفاده نکنند. هر چند در طب سنتی، زیره برای افزایش شیر مادر توصیه شده است.

بهتر است فرآورده‌های حاوی زیره سیاه از حداقل دو هفته قبل از انجام عمل جراحی قطع شوند چرا که این فرآورده‌ها ممکن است با پروسه بیهوشی بیمار تداخل داشته باشند.

یکی از عوارض محتمل با زیره سیاه هموکروماتوزیس یا تجمع آهن در بدن است. عصاره زیره سیاه جذب گوارشی آهن را افزایش داده و مصرف آن در کنار فرآورده‌های غذایی حاوی آهن یا مکمل‌های آهن‌دار باعث ازدیاد جذب آهن می‌شود.

مانند همه فرآورده‌های گیاهی، گیاه زیره سیاه هم با برخی از داروهای شیمیایی تداخلات مهم و حائز اهمیت دارد. فهرستی از مهم‌ترین تداخلات این دارو در ادامه آورده شده است:

• داروهای کاهنده قند خون: عصاره زیره سیاه سبب افت قند خون می‌شود. بیمارانی که از داروهای کاهنده قند خون استفاده می‌کنند، بایستی در صورت استفاده از زیره سیاه، قند خون خود را پایش کنند.
• لیتیوم: عصاره زیره سیاه روند دفع لیتیوم از بدن را کند کرده و باعث افزایش سطح سرمی دارو می‌شود. به این ترتیب، ریسک بروز عوارض جانبی و مسمومیت با لیتیوم، به دنبال استفاده از زیره سیاه بالا می‌رود.
• داروهای سرکوب‌کننده سیستم اعصاب مرکزی: عصاره زیره سیاه اثرات خواب‌آوری دارد و می‌تواند مرکز تنفس در مغز را سرکوب کند. مصرف همزمان آن در کنار داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش می‌تواند سبب تشدید این عارضه شده و بسیار خطرناک باشد.
• داروهای مدر (دیورتیک): استفاده از زیره سیاه می‌تواند در برخی موارد منجر به افت سطح پتاسیم خون یا هایپوکالمی شود. دیورتیک‌ها هم دفع ادراری پتاسیم را افزایش می‌دهند. بنابراین، مصرف همزمان این فرآورده‌ها ممکن است سبب افت شدید و گاها نگران‌کننده این الکترولیت بشود.
• داروهایی که توسط آنزیم کبدی CYP1A1 متابولیزه می‌شوند: زیره سیاه از طریق مهار آنزیم CYP1A1 روند متابولیسم داروهایی مانند تئوفیلین را کند کرده و سبب تجمع این داروها در بدن می‌شود. در این شرایط، احتمال بروز عوارض جانبی و مسمومیت افزایش پیدا می‌کند.

منبع: سایت Webmd.com