تشابه ریسک‌فاکتورهای ژنتیکی کووید19 و آلزایمر

محققان کالج لندن (UCL) و چندین دانشگاه دیگر در بریتانیا تخمین می‌زنند که نوعی واریانت‌ ژنتیکی ژن OAS1 خطر ابتلا به بیماری آلزایمر (AD) را حدود 3 تا 6 درصد در کل جمعیت افزایش می‌دهد، در حالی سایر واریانت‌های این ژن احتمال پیامدهای شدید کووید19 را افزایش می‌دهد.

این یافته‌ها که در مجله Brain  منتشر شده است، می‌تواند راه را برای توسعه دارو یا ردیابی پیشرفت بیماری در هر یک از این دو اختلال هموارترکند و امکان استفاده از داروهای مشترک در این دو بیماری را بررسی نماید. این داده‌ها ممکن است با مزایای بالقوه‌ای برای سایر بیماری‌های عفونی و سایر انواع زوال عقل همراه باشد.

به گفته‌ی محقق اصلی این مطالعه، درویس صالح از مؤسسه نورولوژی کوئین اسکوئر  UCL، آلزایمر در درجه اول با تجمع پروتئین آمیلوئید و توده نوروفیبریلار در مغز مشخص می‌شود اما پاتوژنر این بیماری با التهاب گسترده‌ای در مغز نیز همراه است که اهمیت سیستم ایمنی در بیماری آلزایمر را برجسته می‌کند. لازم به ذکر است که در بیماری آلزایمر و کووید19 تغییرات یکسانی در سیستم ایمنی دیده می‌شود.

برای این مطالعه، تیم تحقیقاتی به دنبال ایجاد ارتباط بین ژن OAS1 و آلزایمر بودند. ژن OAS1 در میکروگلیا بیان می‌شود. میکروگلیا نوعی از سلول‌های ایمنیست که حدود 10 درصد از کل سلول‌های موجود در مغز را تشکیل می‌دهد. برای بررسی پیوند این ژن با آلزایمر، داده‌های ژنتیکی 2547 نفر که نیمی از آنها مبتلا به بیماری آلزایمر بودند، توالی‌یابی شدند. محققان دریافتند افرادی که دارای ورایانت خاصی از ژن OAS1 هستند که  rs1131454نامیده می‌شود، بیشتر در معرض ابتلا به آلزایمر هستند. در این بیماران خطر اولیه ابتلا به آلزایمر بین 11 تا 22 درصد بیشتر است.

محققان چهار واریانت ژن OAS1 را بررسی کردند که همگی بیان این ژن را کاهش می‌دهند. آنها دریافتند که واریانت‌هایی که خطر ابتلا به آلزایمر را بالا می‌برند، با واریانت تازه کشف‌شده‌ای از OAS1 مرتبط هستند که احتمال نیاز به مراقبت‌های ویژه برای بیماران مبتلا به کووید19  را تا 20٪ افزایش می‌دهد. به نظر می‌رسد این دو واریانت به طور هم‌زمان به ارث می‌رسند.

 علاوه بر این، با بررسی سلول‌های ایمنی که برای تقلید از اثرات کووید19 دستکاری شده‌بودند، محققان دریافتند که این ژن میزان ترشح پروتئین‌های پیش التهابی توسط سلول‌های ایمنی بدن را کنترل می‌کند. آنها دریافتند که سلول‌های میکروگلیا که در آن‌ها ژن OAS1 ضعیف‌تر بیان می‌شود، پاسخی مبالغه‌آمیز به آسیب بافتی دارند و سبب بروز طوفان سایتوکاینی می‌شوند و واکنش‌های خودایمنی را تحریک می‌کند.

به گفته دکتر صالح، اگر بتوانیم یک روش ساده برای تشخیص واریانت این ژن طراحی کنیم که در افرادی که تست کووید19 آن‌ها مثبت است، ژن OAS1 را بررسی نماید، ممکن است بتوان تشخیص داد چه کسی در معرض خطر بیشتری برای نیاز به مراقبت‌های ویژه قرار دارد. همچنین می‌توان امیدوار بود که این تحقیقات بتواند به توسعه یک آزمایش خونی کمک کند قبل از بروز علائم فراموشی، ابتلا به آلزایمر را پیش‌بینی کند.

14 ژانویه 2022

منبع: سایت USPharmacist.com