مصاحبه با دکتر حنانه برادران، متخصص کلینیک مراقبت های دارو درمانی (فارماکوتراپی) 13 آبان در خصوص نکات مهم در مورد سویه اومیکرون

1.سرایت پذیری (1و2)

عفونت با این سویه در حال حاضر سویه غالب کشور است. افزایش عفونت ها به احتمال زیاد به دلیل ترکیبی از دو عامل "افزایش قابلیت انتقال یا سرایت پذیری" و "توانایی واریانت برای فرار از ایمنی ناشی از عفونت یا واکسیناسیون گذشته" است. بنابراین هر فردی که عفونت اومیکرون دارد، می تواند ویروس را به دیگران منتقل کند، حتی اگر فرد مصونیت داشته باشد (به دلیل واکسیناسیون یا عفونت قبلی) یا علائمی نداشته باشد. 

2.شدت بیماری (2و5)

داده های محدود موجود، حاکی از شدت کمتر بیماری ایجاد شده توسط اومیکرون نسبت به سویه های قبلی است. خطر بستری شدن در بیمارستان با اومیکرون تقریبا دو پنجم میزان بستری با دلتا در انگلستان گزارش شده است. با این وجود، با توجه به افزایش احتمالی تعداد بیماران (حتی با وجود بیماری با شدت پایین تر) تعداد بیماران با مشکلات شدید می تواند قابل توجه باشد. 

3.تشخیص بیماری (2 و 6)

- علایم

علایم سویه اومیکرون بیشتر شامل گلودرد (53% در بیماران مبتلا به اومیکرون در مقایسه با 34% برای دلتا)، آبریزش بینی، عطسه، سردرد و خستگی است. گلودرد و آبریزش بینی در افراد واکسینه شده شایع تر است. اما موارد کمتری از تب، سرفه، تنگی نفس پایدار و از دست دادن چشایی یا بویایی (3 برابر بیشتر در دلتا نسبت به اومیکرون) با این سویه نسبت به بقبه سویه ها گزارش شده است. 

- تست کووید 

آزمایش‌ PCR  همانند سویه های دیگر کووید برای تشخیص عفونت اومیکرون کاربرد دارد. ولی مطالعات برای تعیین اثربخشی سایر انواع آزمایش ها از جمله آزمایش های تشخیص سریع آنتی ژن هنوز ادامه دارد. توجه شود که این اطلاعات مربوط به کشور آمریکا است و در مورد تست های موجود در ایران مطالعه ای صورت نگرفته است ولی با توجه به استعلام از مراجع غیر رسمی حرفه ای رپید تست برند دیابیس(Diabase) دارای ضریب اطمینان بالای 90 درصد تشخیص سویه اومیکرون می باشد. جهت اطلاعات بیشتر به فایل "استعلام مراکز انجام تست کووید" مراجه شود. 

4.قرنطینه بیماران مبتلا به کووید طبق CDC (4)

- عموم جامعه

در صورت وجود علائم عفونت و یا تست کرونای مثبت (حتی بدون علائم) بدون توجه به وضعیت واکسیناسیون:

 قرنطینه در منزل به مدت 5 روز 

 پوشیدن ماسک مناسب در مواجهه با دیگران تا 10 روز و عدم مسافرت طی این 10 روز

 حداقل تا 10 روز از مواجهه با افرادی که دارای نقص ایمنی، در معرض خطر بیماری شدید، خانه های سالمندان و سایر مکان های پرخطر هستند، خودداری شود. 

 توجه شود که افراد مبتلا به کووید شدید یا بیماران با سیستم ایمنی ضعیف بهتر است قرنطینه را طولانی تر ادامه دهند. زمان قرنطینه حداقل 10 روز تا 20 روز پیشنهاد شده است.

خروج از قرنطینه: اگر پس از 5 روز، علایم بیمار بهبود یابد و  به مدت 24 ساعت بدون استفاده از داروهای ضد تب، تب یا علایم دیگری نداشته باشد میتواند از قرنطینه خارج شود. توجه شود که از دست دادن چشایی و بویایی ممکن است هفته ها یا ماه ها پس از بهبودی ادامه داشته باشد و نیازی به تأخیر در اتمام قرنطینه نیست. 

ادامه قرنطینه: اگر بعد از 5 روز قرنطینه تب یا سایر علائم بیمار بهبود نیافته باشد، باید قرنطینه تا زمان بهبود تب (عدم وجود تب طی 24 ساعت بدون استفاده از داروهای کاهنده تب) ادامه یابد.

- کادر درمان (در شرایط اضطرار کنونی)

 قرنطینه به مدت 5 روز (با یا بدون تست منفی) در شرایطی که بی علامت باشد و یا علامت خفیف تا متوسط داشته باشد.

 قرنطینه به مدت حداقل 10 روز (و حتی بیشتر) در صورت ابتلا به کووید شدید یا پرسنل با سیستم ایمنی ضعیف لازم است. با توجه به شرایط اضطرار کنونی، روش جایگزین برای بازگشت به کار شامل بهبود علایم + بهبود تب (بدون داروهای کاهنده تب) + داشتن دو تست منفی رپید یا PCR که از دو نمونه با فاصله حداقل 24 ساعت گرفته شده است.

 رعایت سایر نکات ذکر شده برای عموم جامعه

جهت اطلاعات مفصل در مورد طول قرنطینه طبق شرایط و گایدلاین های مختلف  به فایل طول قرنطینه نهایی مراجعه شود.

5.قرنطینه افراد در تماس نزدیک با بیمار کووید طبق CDC (4)

تعریف تماس نزدیک: فردی که کمتر از حدود 2 متر فاصله از بیمار مبتلا به کووید (تست مثبت یا علایم کووید)  برای مجموع 15 دقیقه یا بیشتر در بازه زمانی 24 ساعته فاصله داشته باشد.

توجه شود در صورتی که امکان قرنطینه طبق موارد زیر در این افراد وجود نداشته باشد، بایستی ماسک مناسب در مواجهه با سایرین تا 10 روز صورت گیرد. (روز مواجهه روز 0 در نظر گرفته می شود)

- عموم جامعه

 قرنطینه در منزل :

o در صورت عدم تکمیل واکسیناسون از جمله عدم تزریق دوز بوستر تعیین شده: قرنطینه به مدت 5 روز پس از مواجهه و تست کووید پس از 5 روز انجام شود.

o در صورت تکمیل واکسیناسیون و تزریق دوز بوستر: تا زمانی که علامت عفونت با کووید وجود نداشته باشد، نیازی به قرنطینه نیست ولی حداقل پس از 5 روز باید تست کووید انجام شود. 

o در صورت ابتلا به کووید (تست مثبت) در طی 3 ماه گذشته: تا زمانی که علامت عفونت با کووید وجود نداشته باشد، نیازی به قرنطینه نیست. 

 پوشیدن ماسک مناسب در مواجهه با دیگران تا 10 روز

 پایش علائم کووید تا 10 روز پس از آخرین تماس نزدیک با فرد مبتلا به کووید و عدم مسافرت طی این 10 روز

 در صورت ایجاد علایم بایستی بلافاصله تست کووید انجام شود و قرنطینه صورت گیرد. پوشیدن ماسک مناسب در مواجهه با دیگران تا 10 روز و عدم مسافرت طی این 10 روز توصیه می شود. در صورت تست مثبت طبق بخش قرنطینه بیماران عمل شود.

- کادر درمان (در شرایط اضطرار کنونی)

 قرنطینه در منزل :

o در صورت عدم تکمیل واکسیناسون از جمله عدم تزریق دوز بوستر تعیین شده: در صورت تست منفی (در روزهای 1 تا 2 بعد مواجهه و 5 تا 7 بعد مواجهه)، نیازی به قرنطینه نیست.

o در صورت تکمیل واکسیناسیون و تزریق دوز بوستر: عدم نیاز به قرنطینه

 رعایت سایر نکات ذکر شده برای عموم جامعه

جهت اطلاعات مفصل در مورد طول قرنطینه طبق شرایط و گایدلاین های مختلف  به فایل طول قرنطینه نهایی مراجعه شود.

6.پیشگیری از ابتلا (2 و 3)

موثرترین اقدامات برای کاهش انتشار این سویه ویروس همچنان شامل تکمیل واکسیناسیون و تزریق دوز بوستر، حفظ فاصله فیزیکی حداقل 1-2 متری از دیگران، استفاده از ماسک مناسب (ماسک با پوشش مناسب مثل استفاده از دو ماسک یا گره زدن ماسک)، باز کردن پنجره ها برای بهبود تهویه، اجتناب از فضاهای با تهویه ضعیف یا شلوغ و تمیز نگه داشتن دست ها است.

جهت نکات تکمیلی در مورد ماسک مناسب به فایل های "ماسک مناسب" رجوع شود.

-اثربخشی واکسن ها (7)

اثربخشی واکسن در برابر بیماری علامت دار با سویه اومیکرون به طور قابل ملاحظه ای کمتر از سویه دلتا است. اثربخشی واکسن آسترازنکا پس از 2 دوز، در برابر بیماری علامت دار با سویه اومیکرون از 45 - 50٪ شروع می شود و بعد20 هفته از دوز دوم تقریبا هیچ اثری مشاهده نشده است.  با این حال، حفاظت واکسن در جلوگیری از بیماری‌های شدید، بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر (به ویژه پس از 3 دوز) همچنان بالا است. تزریق دو دوز واکسن آسترازنکا پس از 25 هفته تقریبا 25 - 35 % برابر بستری شدن در بیمارستان و 60 % مرگ و میر را  به دنبال عفونت با اومیکرون را کاهش داده است. اثربخشی واکسن در جلوگیری از مرگ و میر در بیمارانی که از دوز سوم آسترازنکا 2 هفته یا بیشتر گذشته باشد،  95٪ است. بنابراین بهترین اقدام عمومی برای پیشگیری از عفونت، تکمیل واکسیناسیون و تزریق دوز بوستر است.

7.درمان (2)

کورتیکواستروئیدها و مسدود کننده های گیرنده IL6 همچنان برای مدیریت بیماران مبتلا به بیماری شدید با سویه اومیکرون موثر هستند. اثربخشی سایر درمان‌های موجود برای کووید-۱۹، در مقابله با این سویه با توجه به تغییرات بخش‌هایی از ویروس در نوع اومیکرون در حال بررسی است. 

تهیه و تنظیم: دکتر حنانه برادران، بورد تخصصی داروسازی بالینی، کلینیک فارماکوتراپی 13 آبان

1400/11/16

منابع:

1.Potential Rapid Increase of Omicron Variant Infections in the United States. Updated Dec. 20, 2021. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/science/forecasting/mathematical-modeling-outbreak.html 

2. Omicron Variant: What You Need to Know. Updated Feb. 2, 2022. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/variants/omicron-variant.html

3. Types of Masks and Respirators. Updated Jan. 28, 2022. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/types-of-masks.html

4. Quarantine & Isolation.Updated Jan. 27, 2022. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/your-health/quarantine-isolation.html

5. SARS-CoV-2 variants of concern and variants under investigation in England

Technical briefing 34 14 January 2022. https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/1050236/technical-briefing-34-14-january-2022.pdf 

6. WHO: Update on Omicron. 28 November 2021.https://www.who.int/news/item/28-11-2021-update-on-omicron 

7. COVID-19 vaccine surveillance report.Week 4 27 January 2022. https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/1050721/Vaccine-surveillance-report-week-4.pdf