فلوراید در خمیر دندان: آری یا خیر؟

فلوراید نوعی ماده معدنیست که به طور طبیعی در برخی منابع آبی مثل آب چشمه‌ها و دریاچه‌ها وجود دارد. فلوراید با کمک به تقویت مینای دندان در حال رشد و کاهش تولید اسید توسط باکتری‌ها، از دندان‌ها در برابر پوسیدگی محافظت می‌کند. از حدود 70 سال پیش، این ماده در جریان تصفیه آب به آن اضافه می‌شود. مطالعات نشان داده که اضافه کردن فلوراید به آب، از 25 درصد موارد خرابی دندان در کودکان و بزرگسالان جلوگیری کرده است. زیرا وجود فلوراید در فضای دهان، باعث می‌شود سایر املاح و مواد معدنی مثل کلسیم و فسفر روی دندان جذب شوند.

از دیدگاه علمی، مصرف بیش از حد فلوراید با فلوئوروزیس دندانی مرتبط است. فلوئوروزیس وضعیتی که باعث تغییر رنگ مینای دندان می‌شود و نشان‌دهنده این است که بدن بیش از حد در معرض فلوراید قرار گرفته است. برخی افراد معتقدند استفاده از خمیردندان‌های حاوی فلوراید سبب مواجهه بیش از حد با این ماده می‌شود. فلذا، بایستی از خمیردندان‌های فاقد فلوراید استفاده نمود. البته این تصور، چندان صحیح نیست چرا که مقادیر فلوراید موجود در آب یا موجود در خمیردندان‌ها جزئیست. فلوراید موجود در خمیردندان جذب سیستمیک چندانی ندارد. چون بلعیده نمی‌شود.

تاریخچه فلوراید

داستان فلوراید در سال 1901 و از کلرادو آمریکا آغاز شد. دندانپزشک جوانی به نام فردریک مک‌کی مشاهده کرد که مردم محلی این منطقه دچار لکه‌های قهوه‌ای رنگی روی دندان‌های خود هستند. در عین حال، هر چه لکه‌های قهوه‌ای بیشتر بودند، پوسیدگی دندان در فرد کمتر بود. این مسئله برای مک‌کی غیرقابل توجیه بود. بعد از 30 سال بررسی و تحقیق، ‌مک‌کی و همکارانش متوجه شدند که لکه‌های دندانی به منبع آب محلی کلرادو، یعنی چشمه کلرادو مرتبط است و به طور خاص به دلیل وجود فلوراید در آب چشمه ایجاد شده‌اند. مطالعات بعدی در دهه‌های 1930 و 1940 نشان داد مقادیر جزئی فلوراید در منابع آب اشامیدنی می‌تواند بدون ایجاد لک‌های دندانی، ریسک پوسیدگی دندان را کاهش بدهد.

آیا خمیر دندان بدون فلوراید موثر است؟

خمیردندان‌های بدون فلوراید برای از بین بردن پلاک‌ها و جلوگیری از اتصال باکتری‌ها به سطح دندان از مواد طبیعی مانند سیلیس هیدراته، عصاره کرن بری و زایلیتول استفاده می‌کنند. سیلیس هیدراته یک ساینده ملایم است که باکتری‌ها و پلاک‌ها را از سطح دندان جدا می‌کند. این ترکیب بافتی ژل مانند به خمیر دندان می‌دهد و به از بین بردن لک‌های دندانی هم کمک می‌کند. خمیر دندان‌های بدون فلوراید در تمیز کردن دندان‌ها مؤثر هستند اما نمی‌تواند مانند خمیردندان‌های حاوی فلوراید، دندان‌ها را مستحکم کنند و از پوسیدگی دندان جلوگیری نمایند.

عوارض مرتبط با مواجهه با مقادیر بالای فلوراید

همان‌طور که اشاره شد مصرف بیش از حد فلوراید با فلوئوروزیس دندانی مرتبط است. فلوئوروزیس وضعیتی که باعث تغییر رنگ مینای دندان می‌شود و نشان‌دهنده این است که بدن بیش از حد در معرض فلوراید قرار گرفته است. اکثر موارد فلوئوروزیس دندانی خفیف هستند. در موارد متوسط تا شدید، بیمار دچار لکه‌های تیره روی سطح دندان و حفره‌هایی داخل دندان می‌شود. خطر دریافت فلوراید بیش از حد با خمیردندان کم است و بیشتر زمانی اتفاق می‌افتد که کودکانی که در سنین رشد هستند، خمیر دندان را به جای تف کردن، می‌بلعند. فلذا موارد زیر برای کودکان باید در نظر گرفته شود:

• از بلعیدن یا قورت دادن خمیردندان توسط اطفال زیر 6 سال جلوگیری شود.
• در سنین 3 تا 6 سالگی خمیردندان باید به میزان اندک و درحد یک نخود استفاده بشود.
• در مورد استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید برای کودکان زیر 2 سال باید با پزشک یا دندانپزشک مشورت بشود.
• بعضی منابع توصیه می‌کنند در اطفال زیر 6 سال از خمیردندان‌های فاقد فلوراید استفاده بشود.

قرار گرفتن مزمن در معرض سطوح خیلی بالای فلوراید می‌تواند منجر به فلوئوروزیس اسکلتی شود. این زمانی اتفاق می‌افتد که فلوراید در استخوان‌ها جمع می‌شود و باعث سفتی و درد استخوانی می‌گردد. در شدیدترین موارد، رباط‌ها می‌توانند کلسیفیه شوند و باعث درد و مشکل در حرکت شوند. معمولاً این مشکل در مناطقی رخ می‌دهد که سطح فلوراید در آب آشامیدنی بسیار زیاد است.

برخی از مقالات مواجهه با مقادیر بالای فلوراید را با موراد زیر مرتبط دانسته‌اند:

• آکنه
• مشکلات قلبی عروقی، از جمله فشار خون بالا، نارسایی قلبی و آسیب میوکارد
• دیابت
• نرخ باروری پایین و بلوغ زودرس در دختران
• استئوآرتریت، اختلال مفصل گیجگاهی فکی و سرطان استخوان
• عوارض سیستم ایمنی
• ضریب هوشی پایین‌تر
• نقایص شناختی، اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD) و نقایص عصبی
• اختلال عملکرد تیروئید

منبع: سایت Healthline