توصیه های یک داروساز در رابطه با
استفاده ازدستگاه تزریق خودکار اپی نفرین
واکنش های آلرژیک می تواند در اثر غذاها، داروها، ورزش،لاتکس، گزش حشرات و یا سایر عوامل محرک ناشناخته ایجاد شود.
توصیه های یک داروساز در رابطه با استفاده ازدستگاه تزریق خودکار اپی نفرین
واکنش های آلرژیک می تواند در اثر غذاها، داروها، ورزش،لاتکس، گزش حشرات و یا سایر عوامل محرک ناشناخته ایجاد شود. این عوامل محرک می توانند در افرادی که به آنها آلرژی دارند، باعث بروز آنافیلاکسی شود؛ یک واکنش آلرژیک ناگهانی که می تواند به صورت بالقوه، تهدید کننده ی حیات باشد. آنافیلاکسی با دارویی به نام اپی نفرین درمان می شود. در صورتی که بیمار یک واکنش آلرژیک جدی شناخته شده داشته باشد، می بایست با مراجعه به پزشک یک برنامه ی درمانی دریافت نماید تا در صورت بروز واکنش آلرژیک برنامه ی درمانی طراحی شده را اجرا نماید. در این قسمت به بررسی نقش اپی نفرین در درمان آنافیلاکسی از جمله جزییات مربوط به چگونگی وزمان استفاده از دستگاه تزریق خودکار می پردازیم:
دستگاه تزریق خودکار چیست؟
تزریق خودکار وسیله ایی است که شامل دارو است و در صورت نیاز به درمان فوری بیمار می تواند از آن استفاده نماید. این دستگاهها با نام های تجاری مختلفی در بازار وجود دارند که پزشک آنها را بر اساس دسترسی و همچنین پوشش بیمه ایی برای بیمار تجویز می نماید. گرچه دستگاه های مختلف ممکن است کمی متفاوت عمل کنند، اما همه ی آنها از نظر استفاده از سوزن برای تزریق دارو مشابه هستند و هر یک برای یکبار استفاده در نظر گرفته شده اند.
آموزش به بیمار و خانواده
لازم است تا افراد مبتلا به آلرژی و افراد خانواده یا مراقبانشان نحوه ی استفاده از دستگاه را بیاموزند.آنافیلاکسی غیر قابل پیش بینی است و در حالی که یک فرد ممکن است یک واکنش خفیف نسبت به یک آلرژن داشته باشد، اما دفعه ی بعد ممکن است یک واکنش جدی یا حتی تهدید کننده ی حیات برای بیمار اتفاق بیافتد. هنگام وقوع واکنش آلرژیک ممکن است فرد دستپاچه شود لذا دانستن محل دستگاه و چگونگی استفاده از آن در این شرایط بسیار مهم است؛ علاوه بر این، برای پیشگیری از عوارض جدی ناشی از انافیلاسی پاسخ سریع لازکم است.
افرادی که در آنافیلاکسی قرار دارند می بایست همیشه حداقل یک دستگاه همراه خود داشته باشند. اکثر متخصصان آلرژی توصیه می کنند که بیمار حداقل دو دوز اپی نفرین در دسترس داشته باشد. دلیل این موضوع آن است که بیمار برای درمان واکنش آنافیلاکسی خیلی شدید و یا موج دوم علائم ممکن است به بیش از یک دوز اپی نفرین نیاز داشته باشد. در صورتی که لازم است تا تعدادی دستگاه به صورت ذخیره در مدرسه، محل کار و یا همراه مراقبین نگهداری شود، باید از پزشک درخواست شود تا تعداد بیشتری از دستگاهها برای بیمار تجویز نماید.
● استفاده عملی از دستگاه تزریق خودکار: مهم است که بیمار بعد از تهیه ی دستگاه کار با آن را به طور کامل آموزش ببیند و تمرین کند. خواندن بروشور دارو، کمک گرفتن از دکتر داروساز و مشاهده فیلم های آموزشی در این زمینه می تواند کمک کننده باشد.
● حمل و نقل و نگهداری از دستگاه تزریق خودکار: باید دستگاه در مکانی نگه داری شود که در مواقع اضطراری به راحتی بتوان آن را پیدا کرد و خانواده یا مراقبین بیمار از محل نگه داری آن مطلع باشند.
اپی نفرین باید در دمای معمولی اتاق و به دور از گرما و سرمای شدید نگه داری شود.
دستگاه تزریق خودکار نباید داخل اتومبیل نگه داری شود.
بعید است که دستگاههای تزریق خودکار اپی نفرین توسط تجهیزات اشعه X در امنیت فرودگاه دچار آسیب شوند.
تاریخ انقضا و اثر بخشی:
کارتریج اپی نفرین باید به طور دوره ایی مورد ارزیابی قرار بگیرد تا اطمینان حاصل شود که محلول بی رنگ است و هیچ ذره ای داخلآن پراکنده نیست. درصورتی که محلول تغییر رنگ داده باشد و یا ذره داخل آن مشاهده شود، غلظت اپی نفرین کمتر خواهد شد و لذا دستگاه را باید تعویض نمود. بر روی هر دستگاه تاریخ انقضا درج شده است. با بررسی منظم این تاریخ باید مطمئن شد که تا تاریخ انقضای فرآورده چقدر باقی مانده است. درصورت بروز شرایط اضطراری، اگر بیمار تنها به دستگاه تاریخ انقضا گذشته دسترسی داشته باشد، استفاده از آن بر عدم درمان ترجیح داده می شود؛ حتی اگر محلول داخل آن تغییر رنگ داده باشد. دستگاههای تاریخ انقضا گذشته ممکن است هنوز مقداری اپی نفرین فعال داشته باشند. بااین حال این شرایط ایده آل نیست و بهتر است اطمینان حاصل شود که همیشه یک دستگاه تزریق خودکار که هنوز تا تاریخ انقضای آن باقی مانده است، در دسترس باشد.
نقش اپی نفرین در درمان آنافیلاکسی
اپی نفرین بهترین درمان برای آنافیلاکسی است و در صورتی که طی چند دقیقه اول بروز واکنش آلرژیک شدید تزریق شود ، بهترین عملکرد را دارد. اپی نفرین همان آدرنالین است (هورمونی که بدن در شرایط استرس زا یا احساسی تولید می کند). اپی نفرین به سرعت همه خطرناک ترین علائم آنافیلاکسی از جمله تورم گلو ، دشواری در تنفس و فشار خون پایین را درمان می کند. با این حال، اپی نفرین یک درمان بدون ایراد نیست و بنابراین اجتناب از هر چیزی که ممکن است باعث بروز واکنش آلرژیک شود هنوز هم یک قسمت مهم در کنترل آلرژی است.
سایر داروها نیز در درمان واکنش های آلرژیک استفاده می شوند و می توانند به بهبود برخی از علائم کمک کنند، اما فقط اپی نفرین تمام علایم واکنش را درمان می کند. آنتی هیستامین ها مانند دیفن هیدرامین به خارش و کهیر کمک می کنند و داروهای استنشاقی مورد استفاده در آسم (مانند آلبوترول) می توانند به سرفه و خس خس سینه کمک کنند. با این حال ، این داروها علائم خطرناکی همچون تورم گلو و فشار خون پایین را درمان نمی کنند و جایگزین اپی نفرین نمی شوند. علاوه بر این ، آنتی هیستامین های خوراکی بسیار آهسته تر از چیزی عمل می کنند که بخواهند در طی بروز آنافیلاکسی که به سرعت در حال وقوع است ، موثر واقع باشند. در مقابل، اپی نفرین تزریقی در طی چند دقیقه عمل می کند.
چه زمانی باید از دستگاه تزریق خودکار استفاده نمود؟
فردی که دارای واکنش های آلرژیک است در صورت بروز هر یک از علایم زیر می بایست بلافاصله از دستگاه تزریق خودکار اپی نفرین استفاده کند:
● مشکل در نفس کشیدن
● احساس تنگی و گرفتگی در گلو
● احساس سبکی سر در بیمار یا اینکه بیمار فکر کند که ممکن است این اتفاق برای او رخ دهد.
در صورتی که فرد دارای علایمی باشد که می تواند منجر به بروز یکی از موارد تهدید کننده ی حیات ذکر شده در بالا بشود، می بایست بلافاصله بعد از قرارگیری در معرض یک آلرژن، از دستگاه تزریق خودکار اپی نفرین استفاده نماید. این موارد ممکن است شامل خس خس سینه، سرفه های مکرر، تورم لب ها، زبان یا گلو، کهیرهای متعدد، استفراغ مکرر (به ویژه در همراهی با سایر علائم)، داشتن "احساس عذاب" یا ترکیبی از این علائم باشد. یک متخصص آلرژی ممکن است به بیمار توصیه کند تا در صورت بروز علایم خفیف تر همچون بروز تعداد کمی کهیر، ناراحتی شکمی به طور خفیف یا خارش، در ابتدا از داروهای دیگری (مانند یک آنتی هیستامین) استفاده نماید. مهمترین چیز در هنگام بروز علایم آلرژیک در فرد این است که بیمار برنامه ی عملی کنترل آلرژی خود (یا فردی که مراقب او هست) را بشناسد.
در صورتی که بخواهید واکنش آلرژیک در یک کودک را را درمان کنید، می توانید از دستگاه تزریق خودکار اپی نفرین در صورت وقوع هر یک از موارد زیر برای کودک استفاده نمایید:
● در صورتی که هیچ واکنشی نشان نمی دهد، به نظر می آید که سست است، تلولو می خورد یا در طی یک واکنش آلرژیک بیافتد.
● حساسیت غذایی دارد و به فاصله ی کمی بعد از خوردن غذا استفراغ کند، بخصوص اگر این علایم با گرگرفتگی یا کهیر همراه شود.
● در طی یک واکنش آلرژیک مکررا سرفه می کند.
● قبلا دچار واکنش آنافیلاکسی شده است و بعد از خوردن یک غذای محرک در سرتاسر بدن، کهیر ایجاد می شود.
● بعد از خوردن یک غذای محرک در گذشته، دچار یک واکنش آنافیلاکسی خیلی شدید و یا بروز هر نوع علامتی، حتی علایم خفیف شده است.
نحوه ی استفاده از دستگاه تزریق خودکار
اپی نفرین به قسمت فوقانی، ران خارجی تزریق می شود (تصویر 1). تزریق می تواند از روی لباس هم صورت بگیرد ونیاز نیست که حتما دستگاه در تماس مستقیم با پوست قرار گیرد. با این حال، اگر احتمال برخورد قلم تزریق اپی نفرین با سگک، زیپ یا محتویات جیب وجود دارد، می توان قلم را در تمس مستقیم با پوست قرار داده وتزریق را انجام داد.
در ادامه به طور خلاصه به بررسی و نحوه ی استفاده از چند برند از دستگاه تزریق خودکار اپی نفرین می پردازیم:
EpiPen یا EpiPen Jr
این دستگاه های تزریق خودکار اپی نفرین حاوی یک دوز در هر دستگاه تزریق خودکار است. آنها بر اساس وزن فرد در دو دوز مختلف در دسترس هستند. یکی (با نام تجاری: EpiPen) حاوی 0.3 میلی گرم اپی نفرین است و برای نوجوانان و بزرگسالان در نظر گرفته شده است و دیگری (با نام تجاری: EpiPen Jr) حاوی 0.15 میلی گرم اپی نفرین است و برای استفاده در کودکان در نظر گرفته شده است. در صورت نیاز به دوز دوم، EpiPen در بسته های دو تایی موجود است. در صورت وجود هر یک از شرایط زیر ممکن است نیاز به تکرار دوز باشد. تزریق مطابق تصویر ۲ صورت می گیرد.
1. در بزرگسالان با وزن بالا
2. در صورت عدم بهبود یا بدتر شدن علائم پس از حدود پنج دقیقه
3. در صورت بازگشت علائم قبل از رسیدن به بخش اورژانس
Auvi
این دستگاه ها نیز حاوی یک دوز اپی نفرین هستند. آنها مستطیل شکل هستند، تقریبا به اندازه ی یک تلفن همراه و دارای یک صوت ضبط شده هستند که هر مرحله از روند تزریق را توضیح می دهد. تزریق مطابق تصویر ۳ صورت می گیرد. این دستگاه در سه دوز مختلف وجود دارد:
1. برای بزرگسالان و نوجوانان
2. برای کودکان
3. برای استفاده در نوزادان و کودکان نوپا که وزن آنها کمتر از ۱۵ کیلوگرم است.
سایر دستگاههای تزریق اپی نفرین
دستگاههای تزریق خودکار دیگری می توانند وجود داشته باشند که برخی از انها حاوی دوز های بالاتری در مقایسه با دستگاههای ذکر شده در بالا هستند. علاوه بر سرنگ های تزریق خود کار، سرنگ های از پیش پرشده ی اپی نفرین نیز می تواند در بازار دارویی موجود باشد. Symjepi نام تجاری اپی نفرین است که به صورت سرنگ های پرشده در برخی از بازار های دارویی در دسترس است.
افرادی که در معرض واکنش های آلرژیک و آنافیلاکسی قرار دارند، می بایست هر نام تجاری که از اپی نفرین توسط پزشک تجویز می شود و در بازار دارویی موجود می باشد را تهیه و نحوه ی استفاده از آن را آموزش ببینند.
پس از استفاده از دستگاه تزریق خودکار چه باید کرد؟
پس از استفاده از دستگاه تزریق خودکار برای درمان واکنش آلرژیک یا آنافیلاکسی، باید بلافاصله با اورژانس تماس گرفته شود. در حالی که اپی نفرین خود مشکلی ایجاد نمی کند، گاهی اوقات واکنش آلرژیک پس از درمان با اپی نفرین بهبود می یابد اما علائم دوباره برمی گردد. در بخش اورژانس، بیمار چندین ساعت تحت نظارت دقیق قرار می گیرد تا در صورت لزوم سریعاً اقدامات درمانی برای بیمار انجام شود.
باید به مراقبان و همراهان فردی که در معرض واکنش های آلرژیک و آنافیلاکسی قرار دارد توصیه کرد تا اگر از یک دستگاه تزریق خودکار برای درمان واکنش آلرژیک در شخص دیگری استفاده کردند و احساس ضعف یا سرگیجه در بیمار ایجاد شد، بیمار را به حالت درازکش قرار دهند و زانوها یا پاهای او را بالا ببرند. اگر فرد احساس افتادن داشت یا غش کرد، باید او را در حالت خوابیده قرار دهند و هرگز آنها را بلند نکنند، زیرا این امر می تواند از رسیدن خون به قلب و مغز جلوگیری کند.
عوارض جانبی اپی نفرین:
فواید مصرف اپی نفرین بسیار بیشتر از خطر عوارض جانبی است. با این حال، اپی نفرین می تواند در برخی بیماران عوارض جانبی کوتاه مدت ایجاد کند. شایعترین عوارض جانبی شامل موارد زیر است:
1. عوارض قلبی: افزایش ضربان قلب، درد قفسه سینه موقتی
2. عوارض سیستم عصبی: برافروختگی، لرزش، احساس سرما، اضطراب، سردرد، سرگیجه
3. عوارض مربوط به دستگاه گوارش: حالت تهوع، خشکی گلو
4. عوارض تنفسی: تنگی نفس موقت
5. در محل تزریق دارو در ران نیز ممکن است درد وجود داشته باشد.
دور انداختن دستگاه تزریق خودکار:
با توجه به تک دوزی بودن دستگاه های تزریق خودکار اپی نفرین، بعد از مصرف دیگر حاوی دارو نیستند و نمی توانند مجدد مورد استفاده قرار گیرند. با این حال، نباید آنها را در سطل آشغال معمولی دور انداخته شوند. در عوض، می توان دستگاههای تزریق خودکار استفاده شده یا منقضی شده را برای دفع صحیح به بیمارستان یا مراکز درمانی برد. گاهی اوقات، اداره پلیس محلی یا آتش نشانی دارای ظروفی برای دفع اشیا تیز و / یا داروها هستند.
مراقبت های پیگیری
افراد واکنش های مختلفی نسبت به یک واکنش آلرژیک شدید دارند. برخی از افراد علائمی دارند که با درمان به سرعت و به طور کامل برطرف می شوند. آنها ممکن است فقط احساس خستگی کنند. افراد دیگر علائمی دارند که رفع آنها مدت زمان بیشتری طول می کشد. برای بیشتر افراد، تورم صورت و علائم تنفس پس از 24 تا 48 ساعت به طور کامل برطرف می شود.
برخی از افراد پس از واکنش آلرژیک اولیه، واکنش ثانویه ایی را تجربه می کنند، اگرچه این امر معمول نیست. واکنش های ثانویه می توانند طی چند ساعت تا یک روز بعد اتفاق بیافتند، اگرچه اکثر واکنش های ثانویع طی هشت ساعت اتفاق می افتند. به همین دلیل ماندن در بخش اورژانس طی چندین ساعت برای بررسی پس از واکنش بسیار مهم است.
پزشک ممکن است پس از واکنش آلرژیک، داروهای اضافی مانند داروهای آنتی هیستامین یا گلوکوکورتیکوئیدهای خوراکی (به عنوان مثال، پردنیزون) برای درمان بیمار تجویز کند. ممکن است، اگرچه ثابت نشده است، اما این دارو ها ممکن است بتوانند به پیشگیری از بروز واکنش ثانویه کمک کنند.
منبع: UpToDate
تهیه و تنظیم: دکتر فاطمه دولت آبادی
نظر دهید