کیس‌های آموزشی مرکز اطلاعات دارویی 13 آبان، فروردین ماه 1403
بیمار اول
شرح مشکل بیمار: بیمار آقای 76 سال، که چند ماه پیش به دنبال عفونت قارچی ریه، تحت درمان با وریکونازول قرار گرفته بودند. بعد از حدود یک هفته از شروع درمان، بیمار حالت گوشه گیری شدید و بی حالی شدید پیدا کرده. دارو قطع شده و علائم بهبود پیدا کرده. داروی ایتراکونازول بعد از اون از حدود آبان ماه شروع شده. الان مجدد علائم مشابه شامل بی‌حالی شدید و گوشه‌گیری شدید رو پیدا کرده. چه اقدامی باید انجام بدن؟
پاسخ: از عوارض Significant ایتراکونازول، نوروپاتی محیطی هست. که مشابه این عارضه در مورد وریکونازول هم هست. در مورد ایتراکونازول بروز این عارضه شایع‌تر از وریکونازول هست. شروعش میانگین 3 ماه بعد از شروع داروهست. مصرف طولانی مدت ان هم از ریسک فاکتورهای بروز این عارضه هست. با توجه به اینکه Emotional Disturbances و هم چنین بی حالی می تواند از نشانه های نوروپاتی محیطی باشد، احتمال بروز این عارضه با توجه به سابقه بروز با وریکونازول مطرح هست.
توصیه نهایی به بیمار: ایتراکونازول قطع بشه و حتما با پزشک در مورد شرایط بیمار و جایگزین صحبت بشود.
منابع: Uptodate
دکتر حورا آتشگر
بیمار دوم
شرح مشکل بیمار: بیمار آقای 32 ساله با شاخص توده بدنی 27 می‌خواهند برای کاهش وزن ملیتاید مصرف کنند. ایا برای شرایط ایشان ممنوعیت دارد؟ بیماری‌های زمینه‌ای بیمار شامل کم کاری تیرویید، کبد چرب و هایپرکلسترولمی می‌باشد.
پاسخ: کم کاری تیرویید دلیل بر ممنوعیت نیست در صورتی که بیمار یا خانواده نزدیک او سابقه ندول تیروییدی داشته باشند، توصیه نمی‌شود دارو مصرف شود. از سایر موارد منع مصرف دارو اختلالات پانکراس می‌باشد.
توصیه نهایی به بیمار: این دارو در این رنج BMI در صورتی تجویز می‌شود که فرد بیماری زمینه‌ای چون فشار خون، مشکل چربی خون و... داشته باشد. بنابراین پروفایل چربی و فشار خون باید بررسی شود
منابع: Uptodate
دکتر سپیده سبحانی
بیمار سوم
شرح مشکل بیمار: بیمار خانم 45 ساله که برای درمان مشکلات خلقی به مدت 2 ماه است داروی لاموتریژین 25 روزی یک نوبت استفاده می‌کند. بیمار قبلا تحت درمان با لیتیوم 300 یک نوبت در روز بوده و مبتلا به کم کاری تیروئید شده است و از دو ماه و نیم قبل داروی لووتیروکسین برای ایشان شروع شده و امروز بیمار آزمایش فالوآپ تیروئید را داده است و نتیجه آزمایش هنوز تحویل نشده است. بیمار اولین نوبت منس بعد از شروع درمان کم کاری تیروئید را تجربه می‌کند و این نوبت خونریزی بیمار 3 هفته است قطع نشده است. بیمار تحت نظر دکتر زنان قرار گرفته و برای ایشان ترنگزامیک اسید امتحان شده است. فالوآپ سونوگرافی انجام و در نتیجه میوم و پولیپ مشخص شده است. دکتر زنان و زایمان برای بیمار مجسترول 40 تجویز نموده و فالواپ جراحی برای پولیپ را منوط به عدم اثربخشی دارو نموده است. بیمار می‌خواهد از احتمال تاثیر داروی لاموتریژین در افزایش شدت منس بپرسد.
پاسخ: با داروی لاموتریژین عارضه خونریزی سنگین ماهیانه به صورت ناشایع ذکر گردیده است ولی انتظار نمی‌رود این عارضه ناشی از اثرات فارماکولوژیک دارو باشد چراکه این دارو تاثیر مستقیم یا غیرمستقیمی بر هورمون‌های جنسی ندارد. این بیمار سابقه کم کاری تیروئید داشته است که خود می‌تواند عامل خونریزی های سنگین باشد. پولیپ بیمار نیز احتمال دیگری است که حذف اثر آن برای تست احتمال عاملیت آن از راه جراحی ریسک بالاتری در مقایسه با داروهای بیمار دارد.
توصیه نهایی به بیمار: به بیمار توصیه شد در قدم اول فالوآپ تیروئید را انجام دهد اگر نرمال باشد در قدم بعد برای داروی لاموتریزین با پزشک مشورت نماید که شاید به صورت آزمون و خطا قطع شود و در مرحله ی آخر با توجه به ریسک پولیپ رحمی پیگیری شود.
منابع: Uptodate/ lexicomp/ meyler’s side effects of drugs
بیمار چهارم
شرح مشکل بیمار: بیمار دختر 13 ساله‌ای است که به دلیل پرخاشگری و اضطراب تحت نظر روان‌پزشک اطفال و نوجوانان قرار دارد. مدت 8 ماه است که فلوکستین 10 میلی‌گرم روزی 1 عدد مصرف می‌کند. از هفته گذشته، پزشک برای کنترل بی‌قراری و پرخاشگری بیماری، رسپریدون 1 میلی‌گرم نسخه کرده است که هفته اول هر شب ½ و سپس هر شب 1 عدد مصرف بشود. آیا این دارو سبب بلوغ زودهنگام بیمار می‌شود؟ آیا ممکن است مصرف دارو رشد قدی بیمار را تحت تاثیر قرار بدهد؟ (وزن بیمار=60 کیلوگرم قد بیمار= 160 سانتی‌متر)
پاسخ: مطالعات متعددی در این زمینه انجام شده که نشان می‌دهد مصرف رسپریدون به مدت 12 ماه منجر به بلوغ زودرس در کودکان و نوجوانان نمی‌شود هر چند اوایل مصرف دارو، ممکن است سطح پرولاکتین خون افزایش پیدا کند. در این بررسی‌ها، میانگین افزایش قد کودکان تحت درمان با رسپریدون 1.2 سانتی‌متر بیشتر از گروه شاهد، گزارش شده است.
توصیه نهایی به بیمار: مصرف رسپریدون در روند بلوغ و رشد بیمار اختلالی ایجاد نمی‌کند. با توجه به دوز پایین داروها، نگرانی در مورد تداخل فلوکستین و رسپیردون وجود ندارد. (تداخل معمولا در دوزهای بالای 8 میلی‌گرم رسپریدون رخ می‌دهد.)
منابع: مقاله Sexual Maturation & Long-Term Use Of Risperidone
دکتر هستی فتوگرافی