اثرات مثبت داروهای ضددیابت در درمان سنگ کلیه

در سال‌های اخیر، شیوع سنگ کلیه در اکثر کشورهای جهان رو به افزایش گزارش شده است. علت این مساله می‌تواند ارتباط مستقیم بین سنگ کلیه و اختلالاتی مثل چاقی، دیابت و سندرم متابولیک باشد که هر سه، در دو دهه گذشته بسیار شایع و فراگیر شده‌اند. محققیان جدیدا یک ریسک فاکتور جدید برای سنگ کلیه شناسایی کرده‌اند. همان‌قدر که ابتلا به دیابت شانس ابتلا به سنگ کلیه را بالا می‌برد، ابتلا به نقرس هم به همان اندازه ریسک تشکیل سنگ‌های کلیوی را بالا می‌برد.

محققان دانشگاه بوستون در مقاله‌ای که در شماره آخر ژورنال BMJ به چاپ رسانده‌اند، ادعا کرده‌اند که داروهای مهارکننده ترانسپورتر سدیم-گلوکز2[1] (SGLT-2) ریسک عود مجدد سنگ کلیه را کاهش می‌دهند. در این مطالعه، بیمارانی که از آگونیست‌های GLP1 و مهارکننده‌های DPP4 هم وارد شدند. در مقام مقایسه، ریسک عود مجدد سنگ کلیه در بیمارانی که از داروهای مهارکننده SGL2 استفاده می‌کردند، به شکل محسوسی کمتر از دو گروه دیگر بود. البته این مطالعه فقط بیماران دیابتی را مورد بررسی قرار داده است و نمی‌توان به راحتی نتیجه را به همه بیماران مبتلا به سنگ کلیه تعمیم داد. علاوه‌براین، تجویز این دسته دارویی جز در بیماران مبتلا به دیابت، نارسائی قلبی یا مشکلات مزمن کلیوی منطقی به نظر نمی‌رسد.

مکانیسم این اثر داروهای SGL2i به طور دقیق مشخص نشده است اما چندین قرضیه برای این نوع عملکرد پیشنهاد شده است. یکی از مکانیسم‌هایی که احتمالا که به کاهش ریسک تشکیل سنگ کلیه مکرر کمک می‌کند، اثر دیورز و افزایش حجم ادرار توسط داروهای دسته SGL2i می‌باشد. با افزایش حجم ادرار، غلظت مواد تشکیل‌‌دهنده سنگ به حداقل می‌رسد. علاوه‌براین، مهارکننده‌های SGL2 سطح اورات در خون را کاهش می‌دهند و ریسک نقرس را پایین می‌آورند. همان‌طور که بالاتر اشاره شد، خود نقرس یکی از ریسک‌فاکتورهای تشکیل مجدد سنگ‌های کلیوی است. گلیکوزوری[2] مکانیسم اصلی کاهش غلظت اورات در خون است. چرا که گلوکوز و اورات هر دو از طریق یک پروتئین ترنسپورتر در توبول‌های پروکسیمال بازجذب شده و به خون برمی‌گردند. با افزایش غلظت ادراری گلوکوز، دو مولکول باید بر سر اتصال به ترنسپورتر با هم رقابت کنند و بدین ترتیب، تا حدی بازجذب اورات کاهش پیدا می‌کند. تغییر pH ادرار یکی دیگر از مکانیسم‌هایی است که روی احتمال تشکیل مجدد سنگ کلیه تاثیر می‌گذارد. البته داروهای مختلف دسته SGL2i هر کدام اثر متفاوتی روی pH ادرار دارند. به طور مثال، داروهای امپگایفلوزین و داپاگلیفلوزین هر دو سبب افزایش pH می‌شوند اما داروی کاناگلیفلوزین سبب کاهش pH ادرار می‌شود. بنابراین، این مکانیسم پیشنهادی چندان قابل استناد نمی‌باشد.

با توجه به اثرات محافظتی داروهای SGL2i بر کبد و قلب و کمک این داروها به افزایش حساسیت به انسولین، در بیمارانی که هم‌زمان از سنگ کلیه و حداقل یک بیماری مرتبط با اثرات محافظتی دارو رنج می‌برند، این کشف جدید می‌تواند بسیار سودبخش باشد.

30 اکتبر 2024

منبع: مقاله Effectiveness of SGL2i for recurrent nephrolithiasis