بلفاریت به معنی التهاب پلک‌هاست که اغلب به صورت همزمان هر دو پلک را درگیر می‌کند. این مشکل مسری نیست و قابلیت انتقال به دیگران را ندارد. در بلفاریت، معمولا غدد کوچک ترشح‌کننده چربی که در لبه پلک‌ها و نزدیک ریشه مژه‌ها قرار گرفته‌اند، مسدود شده و زمینه خارش و قرمزی پلک‌ها را فراهم می‌آورند. هر چند بلفاریت اختلال بسیار خفیف و ملایمی است اما چون افتراق آن از سایر بیماری‌های چشم و پلک روند دشواری دارد، ممکن است در بعضی موارد روند تشخیص و درمان بیماران پیچیده بشود.

بلفاریت در هر دو جنس شایع‌ است اما خانم‌ها بیشتر درگیر این مشکل می‌شوند که احتمال زیاد ناشی از استفاده بیشتر خانم‌ها از وسائل آرایش چشمی است.

علائم بلفاریت

شایع‌ترین علائم بلفاریت عبارتند از:

• قرمزی یا تیرگی پلک‌ها
• تورم و خارش در پلک‌ها
• احساس سوزش یا احساس وجود جسم خارجی در چشم‌ها
• قرمزی چشم‌ها
• مژه‌های سفت و بهم چسبیده صبح‌ها بعد از بیدار شدن از خواب
• شکننده شدن و پوسته پوسته شدن پوست ناحیه پلک

انواع بلفاریت

بلفاریت قُدامی[1]: در صورتی که لبه بیرونی پلک (محل رشد مژه‌ها) دچار التهاب شود، بلفاریت از نوع قدامی است.

بلفاریت خَلفی[2]: در صورتی که لبه داخلی پلک (که در تماس با کره چشم است) دچار التهاب شود، بلفاریت از نوع خلفی است.

البته ممکن است بیماران به طور همزمان به هر دو نوع بلفاریت مبتلا شوند و هم لبه داخلی و هم لبه خارجی پلک ملتهب گردد.

بلفاریت بر اساس عامل ایجاد التهاب هم به صورت زیر دسته‌بندی می‌شود:

• بلفاریت ناشی از دموکس: دموکس نوعی مایت بسیار کوچک است که ممکن است فولیکول‌های مژه‌ها را درگیر کرده و ایجاد التهاب نماید. در این بلفاریت بیماران معمولا به صورت مزمن مشکل قرمزی و خارش را تجربه می‌کنند.
• بلفاریت استافیلوکوکی: در این نوع بلفاریت که ناشی از باکتری‌های استافیلوکوکوس است، مژه‌های بیمار دچار ریزش می‌شود یا حالت افتادگی پیدا می‌کند. این نوع بلفاریت در خانم‌ها شایع‌تر است.
• بلفاریت سبوریک: پوسته‌های چرب با ظاهری شبیه به شوره سر در پلک‌ها ظاهر می‌شود.
• بلفاریت اولسراتیو: پوسته‌هایی روی پلک ایجاد می‌شود که به دنبال جدا کردن آن‌ها، پلک دچار خون‌ریزی می‌شود.
• بلفاریت Meibomian: در این نوع بلفاریت غدد ترشح‌کننده سبوم در ناحیه پلک درگیر شده و مسدود می‌شود. این نوع بلفاریت معمول به صورت خلفی بروز کرده و روی غدد اشکی بیمار هم تاثیر می‌گذارد.

ریسک‌فاکتورهای ابتلا به بلفاریت

• پوست چرب
• عدم رعایت بهداشت (افزایش تعداد باکتری‌های روی سطح پوست)
• آرایش چشم (در صورتی که به مدت طولانی روی چشم بماند و پاک نشود.)
• استفاده از لنزهای تماسی
• مواجهه با گرد و خاک زیاد یا ترکیبات شیمیایی محرک
• کمبود رطوبت در محیط پیرامون
• آلرژی
• دیابت
• تغییرات هورمونی به هر دلیلی (مثلا یائسگی)
• درمان با داروهای شیمی‌درمانی

عواقب و Complicationهای بلفاریت

در صورت عدم درمان بلفاریت یا درمان ناکافی یا نامناسب، بلفاریت ممکن است منجر به بروز اختلالات و عوارض جدی‌تری بشود که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است:

• مشکلات مربوط به مژه: ریزش مژه، رشد غیرعادی مژه‌ها در جهت‌های مختلف یا تغییر رنگ مژه‌ها
• مشلات پوستی در پلک: ایجاد اسکار روی پلک‌ها به خصوص در فرم مزمن بیماری یا دفرمه شدن پلک‌ها و برگشت آن‌ها به سمت داخل یا خارج. در تصویر زیر، پلک پایین بیمار به سمت داخل برگشته است.
• ترشح غیرعادی چربی در ناحیه چشم، پوسته‌ها یا شوره‌های ناشی از بلفاریت ممکن است روی غدد اشکی چشم هم تاثیر گذاشته، منجر به خشکی شدید یا اشک‌ریزش غیرعادی چشم شوند.
• خارش و قرمزی طولانی مدت چشم و برگشت مژه‌ها به داخل چشم، ممکن است قرنیه را تحت فشار قرار داده و باعث ایجاد زخم در این ناحیه بشود. کاهش ترشحات اشکی هم می‌تواند احتمال آسیب به قرنیه را بالا ببرد.

 

درمان بلفاریت 

1) درمان‌های خانگی

• کمپرس ولرم: یک پارچه کاملا تمیز، با آب ولرم (نه داغ) خیس شود. بعد از آب‌گیری کامل، این پارچه نم‌دار به مدت 5 دقیقه روی پلک‌ها قرار داده شود. واضحا، در زمان انجام این پروسه، چشمان بیمار باید بسته باشد.
• حفظ بهداشت چشم و پلک: چند قطره شامپو بچه در یک فنجان آب ریخته شود. یک تکه پارچه تمیز کوچک یا گوش پاک‌کن، در این محلول خیسانده و سپس با یک فشار ملایم بر روی لبه پلک کشیده شود تا چربی، پوسته‌ها یا ترشحات چشمی از ناحیه پاک شود. در ادامه، چشم‌ها با آب شست‌وشو داده شوند. در فاز التهاب چشم، توصیه می‌شود این مراحل روزی 2 بار انجام شود. پس از پایان علائم، ادامه این روتین پیشنهاد می‌شود. در بازار دارویی، شامپوها و پدهای چشمی مناسب برای پاک کردن چشم موجود می‌باشد که برای حفظ بهداشت چشم و پلک بسیار مناسبند. می‌توانید با مشورت پزشک یا دکتر داروساز، این فرآورده‌ها را از داروخانه تهیه کنید.
• اجتناب از آرایش چشم: در فاز حاد بیماری و هنگامی که پلک‌ها ملتهب هستند، از آرایش چشم خودداری کنید. در مجموع، استفاده بیش از حد از لوازم آرایش چشمی ممکن است ریسک بلفاریت را بالا ببرد. در صورت استفاده از این فرآورده‌ها، چشم‌ها باید بعد از چند ساعت بالاخص پیش از خواب به خوبی شسته یا پاک شود.
• مصرف امگا3 در رژیم غذایی: برخی از تحقیقات حاکی از آن است که رژیم غذایی سرشار از امگا3 (غذاهای دریایی یا روغن دانه کتان) به دلیل اثرات ضدالتهابی ریسک ابتلا به بلفاریت را کاهش می‌دهد. البته ارتباط علّی-معلولی بین این دو فاکتور به طور قطعی تایید نشده است. لازم به ذکر است که استفاده از فرآورده‌های دارویی یا مکمل‌های حاوی امگا3 برای پیشگیری یا درمان بلفاریت هیچ جایگاهی ندارد. به علاوه، به نظر می‌رسد استفاده از سبزیجات و کاهش مصرف غذاهای پرچرب می‌تواند به کم کردن احتمال رخداد بلفاریت در افراد پرریسک کمک کند.

2) دارودرمانی

پزشک متخصص چشم، بر اساس نوع بلفاریت و علت زمینه‌ای آن، ممکن است برای بیمار آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدالتهاب تجویز نماید. بر حسب شدت علائم، می‌توان از فرم موضعی یا خوراکی داروها استفاده نمود. فراموش نکنید که در صورت احساس درد در چشم، اختلال بینائی یا قرمزی شدید چشم‌ها سریعا به پزشک ترجیحا متخصص چشم‌ مراجعه نمایید.

منبع: سایت Cleveland Clinic