مدیریت یبوست در بیماران مبتلا به MS

بیش از نیمی از بیماران مبتلا به MS از اختلال عملکرد روده رنج می‌برند. به طور معمول، شدت این عارضه متناسب با شدت اختلالات موتور در فرد مبتلا می‌باشد. اختلال عملکرد روده ممکن است به دو شکل کندی حرکات روده و اختلال عملکرد اسفنکر اتفاق بیفتد که مورد اول به صورت یبوست و تخلیه ناکامل دستگاه گوارش و مورد دوم به صورت بی‌اختیاری مدفوع بروز می‌کند. شیوع عارضه یبوست در بین بیماران مبتلا به MS در حدود 54 درصد و شیوع بی‌اختیاری مدفوع حدود 29 درصد ارزیابی شده است.

پرواضح است که علت اصلی بروز این عارضه، اختلال عملکرد نورون‌های موتور دستگاه گوارش است. علاوه‌براین، اختلالات حرکتی و کم تحرکی بیماران MS هم در تشدید این عارضه نقش بسیار پررنگی ایفا می‌کند. برخی از داروهای مورد استفاده در درمان این بیماری هم ممکن است سبب ایجاد یا بدتر شدن یبوست فرد مبتلا بشوند.

اولین گام برای کنترل یبوست در بیماران مبتلا به MS، مانند سایر انواع یبوست مزمن، راهکارهای غیردارویی به خصوص اصلاح رژیم غذایی می‌باشد. اصلی‌ترین راهکار غذایی برای مدیریت یبوست، افزایش مصرف فیبر است. توصیه می‌شود بیماران مبتلا به یبوست مزمن روزانه 20 الی 35 گرم فیبر دریافت نمایند. برای گنجاندن این مقدار فیبر در رژیم غذایی روزانه، بیماران می‌توانند غذاهای حاوی فیبر بالا (جدول شماره 1) را بیشتر مصرف کنند یا به غذاهای مصرفی خود سبوس خام (2 الی 6 قاشق غذاخوری در هر وعده غذایی) اضافه کنند.

در صورت نیاز به استفاده از داروهای ملین، گزینه انتخابی برای بیماران مبتلا به MS، دسته ملین‌های Bulking می‌باشد. این نوع از ملین‌ها بدون القای بی‌اختیاری مدفوع، حرکات روده را بیشتر می‌کنند. از جمله داروهای این دسته در بازار دارویی ایران می‌توان به پودر پسیلیوم و مکمل‌های حاوی سبوس اشاره کرد. 

در صورتی که راهکارهای غیردارویی و ملین‌های Bulking یبوست بیماران را به طور کامل کنترل نکنند، گام بعدی استفاده از ملین‌های اسموتیک است. این نوع از ملین‌ها میزان آب در مجاری گوارشی را افزایش داده و دفعات دفع بیمار را افزایش می‌دهد. پودر پلی‌اتیلن گلایکول، لاکتولوز، سوربیتول و گلیسیرین از جمله ملین‌های اسمتیک در دسترس در ایران هستند. از بین ملین‌های محرک، گزینه انتخابی فرآورده‌های حاوی سناست که بهتر از سایر ملین‌های هم‌دسته خود تحمل می‌شود. در نهایت، در صورتی که این ملین‌ها به اندازه کافی موثر واقع نشوند، انما آب و صابون آخرین گزینه درمانی به حساب می‌آید.

در بیمارانی که دچار بی‌اختیاری مدفوع هستند، اولین اقدام اجتناب از مصرف فرآورده‌هایی است که علائم بیمار را تشدید می‌کند. به عنوان مثال، مصرف فیبر زیاد در این بیماران وضعیت را بدتر می‌کند. در این بیماران، رعایت بهداشت فردی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و از ایجاد عفونت‌های متعاقب جلوگیری می‌کند. در این بیماران برای افزایش قوام مدفوع می‌توان از فرآورده‌های Bulking مانند پودر متیل سلولوز (1 تا 2 قاشق غذاخوری در روز) استفاده کرد. ممکن است در موارد شدید داروهای ضداسهال مانند لوپرامید مورد نیاز باشد. در موارد مقاوم به درمان، گزینه جراحی (کولوستومی و ایلئوستومی) هم مدنظر پزشک معالج قرار می‌گیرد.

منبع: Uptodate