گیاه گل ختمی (Marshmallow): تداخلات داروئی و احتیاطات مصرف

گل ختمی با نام علمی Althea Officinalis یکی از گیاهان پرکاربرد در طب کهن و طب سنتی است. قسمت مورد استفاده گیاه برگ‌ها و ریشه‌های آن هستند. ماده موثره اصلی این گیاه موسیلاژ نام دارد. موسیلاژ فیبر چسبناک و غلیظی است که بیشتر در ریشه گیاه تجمع پیدا می‌کند. علاوه‌بر این، گیاه سرشار از انواع فلاونوئیدها، تانن، پکتین، آسپاراژین و غیره می‌باشد.

وجود موسیلاژ فراوان در بخش‌های مورد استفاده این گیاه باعث می‌شود که به دنبال استفاده خوراکی، یک لایه محافظ روی دیواره داخلی دستگاه گوارش شکل بگیرد که می‌تواند برای دستگاه گوارش اثرات محافظتی داشته باشد. به دنبال استفاده موضعی، روی زخم یا محل گزیدگی حشرات، موسیلاژ با اثر محافظتی خود، به بهبود التهابات پوستی کمک می‌کند. در گذشته، از این گیاه برای درمان زخم معده و برخی اختلالات گوارشی دیگر استفاده می‌شد. هر چند در منابع پزشکی نوین، شواهد کافی برای اثربخشی دارو در اندیکاسیون‌های گوارشی وجود ندارد. علاوه بر این، مواد موثره این گیاه در کاهش سرفه و کنترل عفونت‌ها کمک‌کننده هستند.

این گیاه با برخی از داروها تداخل دارد که لیست این داروها در ادامه آورده شده است:

• لیتیوم: گل ختمی مدر است و اثرات دیورتیکی دارد. استفاده از فرآورده‌های حاوی این گیاه، از طریق تاثیر بر عملکرد کلیه، میزان دفع ادراری لیتیوم را کاهش می‌دهند و سبب تجمع این دارو در بدن، افزایش غلظت خونی لیتیوم و منطقا ریسک بالا برای بروز عوارض داروئی و مسمومیت با لیتیوم می‌شود.
• داروهای کاهنده قند خون: این گیاه می‌تواند سبب کاهش قند خون بشود. در نتیجه مصرف آن در بیماران دیابتی که از داروهای کاهنده قند استفاده می‌کند، ریسک بروز هایپوگلایسمی (اپیزودهای افت شدید قند خون) را بالا می‌برد.
• داروهای ضدانعقاد: از آن‌جایی که گل ختمی روند انعقاد خون را کند می‌کند، استفاده از آن در بیمارانی که تحت درمان با داروهای ضدانعقاد و ضدپلاکت هستند، توصیه نمی‌شود. اثرات ضدانعقادی گل ختمی در بیمارانی که قرار است تحت جراحی قرار بگیرند، اهمیت پیدا می‌کند. استفاده از این دارو باید حداقل 2 هفته پیش از زمان جراحی متوقف شود تا بیمار در معرض خون‌ریزی بیش از حد قرار نگیرد.

به طو کلی، مصرف همزمان هیچ داروئی در کنار گل ختمی توصیه نمی‌شود. موسیلاژ مولکول‌های داروئی را در خود به دام می‌اندازد و از جذب شدن آن‌ها جلوگیری می‌کند. بنابراین لازم است بین مصرف فرآورده‌های حاوی گل ختمی و سایر داروها حداقل یک ساعت فاصله وجود داشته باشد.  

منبع: سایت Rxlist و کتاب Review of Natural Product