اثرات بلندمدت کووید19: خطر ابتلا به بیش از 50 بیماری!!

محوریت گفت‌وگوها در هفتمین کنگره بین‌المللی Precision Health اسپانیا که به تازگی برگزار شده‌است، به مجموعه علائم و اثرات بلندمدت کووید19 که کووید طولانی (Long Covid) نامیده می‌شود، اختصاص داده شد.

در این گردهمایی، مایکا گونزالس، متخصص میکروبیولوژی در دانشگاه گرانادا، به بررسی آخرین داده‌های مربوط به کووید پرداخت.  طبق آخرین شواهد، 9 نفر از هر 10 بیمار کووید19 (87٪) تا 60 روز پس از شروع بیماری حداقل یک علامت کووید طولانی را تجربه می‌کنند. 32٪ این افراد یک یا دو علامت و 55٪ سه علامت یا بیشتر را گزارش کرده‌اند. بیش از 50 درصد موارد حداقل یک عارضه را تا 1 سال پس از ابتلا به همراه داشتند.

گونزالس افزود 12.8 درصد از شرکت‌کنندگان در یک مطالعه مربوط به کووید19، همچنان پس از 6 ماه بعد از ابتلا، تنگی نفس داشتند. لازم به ذکر است که همه این افراد در طول بیماری خود دچار پنومونی نشده بودند.

تحقیقات اخیر، ریسک‌فاکتورهای اصلی برای ایجاد کووید طولانی مدت را مشخص کرده‌ است. گونزالس جنسیت، سن و حتی تعداد علائم بیمار در طول دوره بیماری را از جمله مهم‌ترین ریسک‌فاکتورها دانست. از این رو، زنان و افراد بین 40 تا 54 سال بیشتر در معرض ابتلا به کووید طولانی مدت هستند. همچنین مشخص شده است که هر چه بیماری شدیدتر باشد، تعداد علائم پساکرونا بیشتر می‌شود. از جمله سایر ریسک‌فاکتورهای کووید طولانی، شاخص توده بدنی مساوی یا بیشتر از 25، گزارش سه تا هفت علامت کووید-19 در مرحله حاد بیماری یا تجربه حداقل 5 علامت در هفته اول ابتلا می‌باشد.

مطالعات نشان داده‌اند که بیش از 50 عارضه Long Covid وجود دارد که شایع‌ترین آنها خستگی (58٪)، سردرد (44٪)، اختلالات توجه (27٪) و ریزش مو (25٪) می‌باشد.

گونزالس در این کنگره به مطالعه‌ای اشاره کرد که در ژانویه سال اخیر منتشر شده است. این مطالعه به بررسی عوامل زمینه‌ساز بروز هر یک از علائم لانگ کووید پرداخته‌است. به عنوان مثال، این پژوهش نشان داده که تنگی نفس، هیپوکسی، خستگی و فیبروز ریوی به دلیل آسیب به پارانشیم ریه است که در درجه اول توسط ویروس و در درجه دوم به دلیل آسیب میکروواسکولار ایمونولوژیک ایجاد می‌شود. این مطالعه به 20 بیماری قلبی- عروقی اشاره کرده‌است که در بیماران لانگ کووید شایع است. به نظر می‌رسد در سال‌های پیش‌رو بار وارده بر نظام سلامت به علت افزایش موارد ابتلا به این بیماری‌ها با افزایش شدیدی مواجه شود.

میکروبیوم و عصب واگ

در مورد علائم گوارشی لانگ کووید، گونزالس بر مکانیسمی تاکید کرد که تاکنون ناشناخته بود: درگیری عصب واگ و میکروبیوتای روده.

مطالعه جدیدی، الگویی از ویرمی مداوم یا عودکننده را در برخی بیماران نشان می‌دهد که باعث بروز علائم غیراختصاصی در بیمار شده و زندگی روزمره وی را با چالش مواجه می‌کند. این پدیده احتمال وجود یک مخزن[1] ویروسی در بدن را مطرح کرده‌است. در همین راستا، تحقیقاتی که در حال انجام است که به درگیری احتمالی عصب واگ به عنوان علت تظاهرات طولانی کووید اشاره می‌کند. نباید فراموش کرد که این عصب، مغز و دستگاه گوارش را به هم متصل می‌کند. علاوه بر این، در کنترل ضربان قلب، تولید عرق و رفلکس gag نیز نقش دارد.

گونزالس در تفسیر این مطالعه که توسط گروهی از محققان اسپانیایی انجام شده، اظهار داشت که دو سوم (228) از 348 شرکت کننده، حداقل یک علامت حاکی از اختلال عملکرد عصب واگ بروز دادند. پس از ارزیابی بیشتر این 228 بیمار مشخص شد که عمده‌ی افراد خانم بودند و میانگین سنی افراد مورد مطالعه 44 سال بود.

این مطالعه همچنین نشان می‌دهد که شایع ترین علائم مربوط به اختلال عملکرد عصب واگ، اسهال (73%)، تاکی‌کاردی (59%)، سرگیجه (45%)، دیسفاژی (45%) و دیسفونی (45%) بوده است. 86% موارد بیماران سه علامت مختلف مرتبط با اختلال عملکرد عصب واگ داشتند. شش بیمار ، تغییراتی در سونوگرافی عصب واگ گردن نشان دادند از جمله ضخیم شدن عصب و تغییرات التهابی خفیف. واقعیت مهم دیگر این بود که 10 نفر از بیماران،  از الگوهای تنفسی غیرطبیعی و کاهش حداکثر فشار دمی رنج می‌بردند که به گفته گونزالس، نشان دهنده ضعف عضلات تنفسی متصل به عصب واگ می‌باشد. 72 درصد نیز دچار دیسفاژی حلق یا مشکل در بلع بودند و 8 بیمار نیز دچار رفلاکس شدند.

راهکار: ورزش و فعالیت بدنی

در همان کنفرانس، دکتر ویلسون مارتینز، متخصص پزشکی ورزشی، به نقش ورزش در بهبود مبتلایان کووید19 پرداخت. مارتینز در ارائه خود با عنوان ارزش ورزش در بیمار پس از کووید، جدیدترین مطالعاتی را که ارتباط بین ورزش و فواید آن برای سلامتی بیماران پساکرونا نشان می‌دهد، مرور کرد. او به حضار گفت: «در این بررسی‌ها، اهمیت ترکیباتی که Exerkine نامیده می‌شوند، مورد تاکید قرار گرفته است. Exerkineها موادی هستند (شامل هورمون‌ها و متابولیت‌ها) که با انجام فعالیت بدنی تولید یا ترشح می‌شوند. اگزرکین‌ها در گردش خون سیستمیک هستند و هر چه شدت و تواتر انجام ورزش بیشتر باشد، به شرطی که به درستی انجام شود، این اگزرکین‌ها به شکل مثبت‌تری ظاهر می‌شوند.»

در زمینه کووید-19، مارتینز این تأثیر مثبت را با در نظر گرفتن اینکه SARS-CoV-2 بر گیرنده آنزیم مبدل آنژیوتانسین-2 (ACE2) تأثیر می‌گذارد، توضیح داد. این آنزیم در ایجاد فیبروز، التهاب، انقباض عروق، کاهش نوروژنز، و آسیب قلبی عروقی ناشی از کووید دخیل است. ورزش کردن از طریق فعال‌سازی برخی مسیرهای سیگنالینگ، زمینه خنثی کردن تعداد زیادی از علائم سندرم پس از کووید-19 را ممکن می‌کند.

مارتینز با مشخص کردن فواید بالقوه ورزش در سندرم پس از کووید-19، تأکید کرد که علاوه برا تاثیرات فیزیولوژیک، ورزش کردن از طریق بهبودی در مؤلفه‌های روان‌شناختی نیز وارد عمل می‎شود.

مطابق توضیحات مارتینز، ورزش کردن در سطح نورولوژیک، انعطاف‌پذیری[2] مغز را تحریک می‎کند، توانایی‌های شناختی را بهبود بخشیده و بار آلوستاتیک را کاهش می‌‎دهد. علاوه براین، کیفیت خواب را نیز ارتقا می‌دهد. در سطح سیستم قلبی عروقی، ورزش سبب رگ‌زایی شده و عملکرد قلب و عروق را بهبود می‌بخشد، فشار خون را کاهش می‌دهد و به طور قابل توجهی باعث افزایش بیوژنز میتوکندری می‌گردد.

در سطح سیستم تنفسی، ورزش باعث کاهش تنگی نفس، بهبود مصرف اکسیژن و بهبود عملکرد ریه می‌شود. در سطح سیستم ایمنی  نیز سیتوکین‌های التهابی را کاهش می‌دهد.

شواهد کافی وجود دارد که نشان می‌دهد تمرینات هوازی و استقامتی-قدرتی می‌توانند به نحو موثرتری بر علائم کووید طولانی اثرگذار باشند. لازم به ذکر است که درصد کمی از افراد لزوم انجام تمرینات قدرتی آگاه هستند. به ویژه خانم‌ها که نگران هستند با انجام این ورزش‌ها توده عضلانی حجیمی پیدا کنند. درخصوص بیماری کووید، انجام این نوع تمرین‌ها بسیار ضروری است چرا که یکی از نمودهای اولیه سندرم کووید طولانی کاهش حجم توده عضلانی می‌باشد.

6 می 2022

منبع: سایت Medscape.com