هموروئید

 

هموروئید به معنی بزرگ و متورم شدن وریدها در قسمت پایین رکتوم[1]می‌باشد. شایع‌ترین علائم هموروئید خونریزی مقعدی، خارش و درد است. ضایعات هموروئید ممکن است در قسمت داخلی رکتوم قرار بگیرند و قابل مشاهده نباشند. ضایعاتی که در قسمت خارجی مقعد ایجاد می‌شوند، قابل مشاهده می‌باشند.

هموروئید بیماری شایعیست که هم در مردان و هم در زنان رخ می‌دهد. اگرچه هموروئید معمولاً خطرناک نیست، اما می‌تواند آزاردهنده و ناراحت‌کننده باشد. خوشبختانه، درمان‌های مناسبی برای کنترل عوارض هموروئید در دسترس است که می‌توانند علائم آزاردهنده را به حداقل برسانند.

علائم هموروئید

هموروئید در افراد مسن، در افرادی که اسهال یا تومورهای لگنی دارند، در طول یا بعد از بارداری و در افرادی که برای مدت طولانی می نشینند شایع‌تر است. افرادی که قوام مدفوع سختی دارند و هنگام اجابت مزاج فشار زیادی را متحمل می‌شوند، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به هموروئید هستند. علائم هموروئید می تواند شامل موارد زیر باشد:

• خونریزی مقعدی بدون درد
• خارش یا درد مقعد
• برآمدگی بافت اطراف مقعد
• نشت مدفوع از مقعد

خون‌ریزی از مقعد: بسیاری از مبتلایان ممکن است بعد از اجابت مزاج، در توالت، روی دستمال توالت یا روی مدفوع خود، به مقدار کم خون قرمز روشن مشاهده کنند. در موارد نادر، خون‌ریزی ممکن است شدید باشد.

هر چند هموروئید شایع‌ترین دلیل خون‌ریزی از مقعد می‌باشد اما دلایل خطرناک دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشند. برای شناسایی علت خون‌ریزی، بیماران باید توسط پزشک متبحر معاینه شوند.

بنابراین، در صورتی که دچار خون‌ریزی مقعدی شدید، حتما در اسرع وقت پزشک خود را در جریان بگذارید.

خارش: به طور معمول، هموروئید سبب بروز خارش و ناراحتی در پوست اطراف مقعد می‌شود.

درد: هموروئید ممکن است با درد همراه باشد. در صورتی که درد شدیدی را تجربه کردید، حتما در اسرع وقت به پزشک خود اطلاع بدهید. زیرا ممکن است ناشی از یک آسیب جدی‌ باشد.

تشخیص هموروئید

جهت تشخیص بیماری، پزشک باید رکتوم و مقعد را معاینه نماید. در صورتی که بیمار خون‌ریزی داشته باشد، بررسی‌ها باید به گونه‌ای باشد که پزشک بتواند داخل مقعد (آنوسکوپی) و کولون (کواونوسکوپی یا سیگموئیدسکوپی) را مشاهده کند.

 

درمان اولیه هموروئید

راهکارهای خانگی متعددی وجود دارد که به کاهش علائم هموروئید کمک می‌کند. از مهم‌ترین روش‌های مدیریت هموروئید، کنترل یبوست (دفعات اجابت مزاج و قوام مدفوع) می‌باشد. مدفوع با قوام سخت می‌تواند منجر به خون‌ریزی مقعدی شود یا در ناحیه مقعد زخم یا خراشی ایجاد نماید. به این زخم  فیشر مقعدی گفته می‌شود. از طرف دیگر، زور زدن هنگام اجابت مزاج نیز می‌تواند سبب بدتر شدن ضایعات هموروئیدی شود و ضایعات جدیدی نیز ایجاد نماید.

استفاده از فیبر: یکی از بهترین راهکارها برای نرم کردن مدفوع، افزایش مقدار فیبر مصرفی در رژیم غذایی می‌باشد. توصیه ‌می‌شود هر فرد روزانه 20 تا 35 گرم فیبر غذایی مصرف نماید. میوه‌ها و سبزیجات منابع سرشار فیبر هستند. در جدول زیر، مقدار فیبر برخی از فرآورده‌های غذایی بررسی شده است.

 

برخی فرآورده‌های مکمل حاوی فیبر در بازار دارویی وجود دارند که از آن جمله می‌توان به پسلیوم اشاره نمود. جهت پیشگیری از عوارض جانبی این محصولات، باید آن‌ها را با دوز کم شروع کرده و آهسته آهسته افزایش داد.

استفاده از ملین‌ها: در صورتی که استفاده از فیبر غذایی جوابگو نباشد یا استفاده از این فرآورده‌ها برای بیمار قابل تحمل نباشد، می‌توان از فرآورده‌های ملین استفاده نمود. بسیاری از مردم از مصرف منظم ملین‌ها اجتناب می‌کنند زیرا فکر می‌کنند ممکن است در آینده بدون استفاده از ملین نتوانند اجابت مزاج داشته باشند. فراموش نکنید که اکثر ملین‌ها «اعتیادآور» نیستند و مصرف این فرآورده‌ها ریسک بروز یبوست در آینده را بیشتر نخواهد کرد.

نشستن در آب ولرم:  به بیماران مبتلا به هموروئید توصیه می‌شود هر روز 2 الی 3 مرتبه و هر بار حدود 10 الی 15 دقیقه در یک تشت آب ولرم بشینند. این کار باعث افزایش خون‌رسانی به ناحیه شده و عضلات مقعدی به ویژه اسفنکتر داخلی را شل می‌کند.

درمان‌های موضعی: پمادها و شیاف‌های متعددی برای درمان علائم هموروئید وجود دارد که تهیه بسیاری از آن‌ها نیازی به نسخه ندارد. به عنوان مثال، استفاده از پماد هیدروکورتیزون، به طور موقت،  به کاهش درد، التهاب و خارش کمک می‌کند. استفاده از این فرآورده‌ها به ویژه هیدروکورتیزون نباید بیشتر از یک هفته طول بکشد، مگر اینکه پزشک معالج دوره درمان طولانی‌تری در نظر گرفته باشد.

درمان‌های کم‌تهاجمی[3] هموروئید

در بیمارانی که بعد از استفاده از راهکارهای اولیه کنترل هموروئید، هم‌چنان از علائم آزارنده رنج می‌برد، ممکن است استفاده از یک روش کم‌تهاجمی کمک‌کننده باشد. این اقدامات به صورت جراحی‌های سرپایی و یک روزه انجام می‌شوند.

بستن باند لاستیکی[4]: بستن با باند لاستیکی پرکاربردترین روش است که در اکثر بیماران علائم را تسکین می دهد. در این روش، نوارهای لاستیکی مخصوصی در اطراف پایه یک هموروئید داخلی بسته می‌شوند که جریان خون به ضایعه را محدود می‌کنند. در ادامه، هموروئید در طی چند روز کوچک شده و تحلیل می رود. بسیاری از بیماران پس از عمل، از احساس "سفتی" شکایت می‌کنند که ممکن است با نشستن در تشت آب ولرم بهبود یابد. به بیماران توصیه می‌شود برای جلوگیری از ایجاد یبوست از مکمل‌های فیبر استفاده کنند. به دنبال افتادن و جدا شدن نوارها، بیمار ممکن است دچار خون‌ریزی‌های تاخیری بشود. این اتفاق معمولا 2 تا 4 روز بعد از جراحی رخ می‌دهد. از سایر عوارض نادر این روش درمانی می‌توان به درد شدید، ترومبوز در سایر هموروئیدها، آبسه و ایجاد ترشحات چرکی در محل قرار گرفتن نوارها اشاره نمود.

انعقاد با استفاده از لیزر، مادون قرمز یا بای‌پولار: در این روش‌ها از لیزر، گرما یا اشعه مادون قرمز برای تخریب انواع داخلی هموروئیدها استفاده می‌شود.

اسکلروتراپی: در این روش، یک محلول شیمیایی داخل بافت هموروئید تزریق می‌شود که سبب تخریب بافت و ایجاد اسکار در ناحیه می‌گردد. این روش در مقایسه با روش نوارهای لاستیکی اثربخشی کمتری دارد.

جراحی هموروئید

در صورتی که بیمار با وجود استفاده از روش‌های درمانی فوق، همچنان علائمی مثل خون‌ریزی یا درد داشته باشد، ممکن است نیاز به جراحی مطرح باشد.

گزینه‌های درمانی متعددی برای جراحی هموروئید مطرح است که شامل هموروئیدکتومی (برداشتن بافت‌های اضافی هموروئید از طریق جراحی)، هموروئیدوپکسی منگنه و بستن شریان هموروئیدی می‌باشد. روش برداشتن هموروئید هم برای هموروئید داخلی و هم برای هموروئید خارجی قابل اجراست. در حالیکه دو روش دیگر فقط برای هموروئید داخلی کاربرد دارد.