کیس‌های آموزشی مرکز اطلاعات داروئی 13 آبان، اسفند ماه 1400

بیمار اول

شرح مشکل بیمار: بیمار خانمی 24 ساله ا‌ست که برای لاغری موضعی در ناحیه شکم و پهلو تصمیم دارند از داروی ملیتاید استفاده نمایند اما نگران عوارض دارو هستند. ایشان هیچ بیماری زمینه‌ای نداشته و هیچ دارویی استفاده نمی‌کنند. وزن بیمار 70 کیلوگرم و قد او 168 سانتی‌متر می‌باشد. آیا استفاده خودسرانه از این دارو عارضه‌ای ایجاد می‌کند؟

پاسخ: BMI بیمار 24.8 می‌باشد. تنها افرادی نیازمند دارودرمانی برای کاهش وزن هستند که:

1) BMI بالای 30 داشته باشند

2) BMI آن‌ها بین 27 تا 29.9 باشد و به حداقل یکی از بیماری‌های مرتبط با چاقی مبتلا باشند (دیابت، پرفشاری خون، دیس‌لیپیدمی، آپنه خواب و استئوآرتریت)

پس این بیمار نیازی به دارودرمانی ندارد.

از عوارض شایع این دارو می‌توان به تهوع، استفراغ، کاهش قند خون، بی‌اشتهایی و بیرون‌روی اشاره کرد. پانکراتیت، اختلالات صفراوی و نارسایی کلیوی از جمله عوارض شدید اما خطرناک این دارو می‌باشد. فلذا، بیمار باید نسبت به علائم و نشانه‌های این عوارض هشیار باشد.

توصیه نهایی به بیمار: بیمار هیچ نیازی به دارودرمانی ندارد و با مصرف این دارو در ریسک هیپوگلیسمی قرار می‌گیرد. بیمار باید توجیه شود که لاغری موضعی عملی نیست و برای تناسب اندام بیشتر باید اصلاح سبک زندگی، ورزش منظم و تغذیه مناسب داشته باشند.

منابع: Uptodate

دکتر هستی فتوگرافی

بیمار دوم

شرح مشکل بیمار: خانم 21 ساله ای یک کودک 6 ماهه دارند. به دلیل احتمال باردار بودن اقدام به مصرف هفت عدد سایتوتک می نمایند و حدود 24 ساعت به کودک خود شیر نداده­اند. آیا این دارو منعی در شیردهی دارد؟

پاسخ: نیمه عمر دارو در شیر 1.1 ساعت بوده و عموما پیک غلظتی آن در شیر 2 تا 5 ساعت می باشد. به دلیل سطوح بسیار پایین میزوپروستول در شیر مادر، مقادیر مصرف شده توسط شیرخوار ناچیز است و انتظار نمی رود که هیچ گونه عوارض جانبی در شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، داشته باشد.

توصیه نهایی به بیمار: هیچ احتیاط خاصی لازم نیست و حدود 24 ساعت نیز از مصرف دارو گذشته است پس منعی برای شیردهی وجود ندارد.

منابع: Lactmed، Uptodate

هدی شفیعی

بیمار سوم

شرح مشکل بیمار: تب سنج جیوه ای شکسته است و جیوه روی زمین و موکت و میز و لباس و روتختی ریخته شده است. چگونه باید آن را پاکسازی کرد؟

پاسخ و توصیه نهایی به بیمار: جیوه یک عنصر سمی است که از طریق تماس یا استنشاق بخارات آن می تواند باعث مسمومیت شود. ابتدا از جیوه ای بودن تب سنج باید مطمئن شد و در صورت جیوه ای بودن طبق مراحل زیر اقدام به پاکسازی محل کرد:

• دستکش بپوشید.
• برای سطوح صاف مانند کاشی، میز، آینه با یک تکه مقوا ذرات را جمع کنید و روی دستمال کاغذی قرار دهید و دستمال ها را داخل بک کیسه ی در بسته قرار دهید.
• وسایلی مانند لباس ها، روتختی و موکت باید دور ریخته شوند. می توانید تکه ای از موکت که آلوده شده است را با کاتر ببرید و دور بریزید.
• از جارو برقی استفاده نکنید.
• روی قسمت های آلوده، روی نواحی صاف کرم موبر بمالید و اتاق را تاریک کنید و با یک چراغ قوه تکه های ریز تر باقی مانده را جمع آوری کنید.
• در و پنجره ها حداقل تا 24 ساعت باز باشد تا بخارات جیوه خارج شوند.
• کودکان در نواحی آلوده نروند.
• وسایل آلوده در یک کیسه ی دربسته ریخته شوند و یک برچسب جیوه روی آن ها چسبانده شود و دور ریخته شوند.
• در صورت بروز علائم مسمومیت (مشکلات عصبی، اختلال در حرکت و تنفس) به مرکز مسمومیت مراجعه کنید.

منابع: epa.gov

دکتر محمد امین گودرز

بیمار چهارم

شرح مشکل بیمار: بیمار خانم 41 ساله با سابقه ی دیابت تیپ 2، هایپوتیروئیدیسم، پرفشاری خون و دیس لیپیدمیا و تحت درمان با دارو های زیر می باشند:

متفورمین 500 BD، گلی کلازید 80 BD، لووتیروکسین 0.1 OD، آنتوم OD، لیورگل 140 OD، لوزارتان 25 OD.

برای ایشان به دلیل درد های شکمی، کولونوسکوپی تجویز شده است و قرار است بیمار صبح روز آینده تحت کولونوسکوپی باشند. به بیمار برنامه ی آماده سازی شامل دارو های پیدرولاکس و بیزاکودیل به همراه رژیم غذایی برای قبل از کولونوسکوپی داده شده است ولی توصیه ای مبنی بر مصرف یا عدم مصرف دارو ها در آن نمی باشد. با توجه به دارو های مصرفی آیا بیمار باید دارو هایشان را استفاده کنند؟

پاسخ: در مراحل آماده سازی کولونوسکوپی دارو های مختلفی که بیماران استفاده می نمایند اکثرا تداخلی با پروسه ندارند و دو دسته ی دارویی مهم که نیاز به تصمیم گیری بر اساس هر بیمار دارد دارو های ضد انعقاد و دارو های ضد دیابت می باشند. دارو های ضد دیابت به دلیل عوارض احتمالی انان در حین پروسه و نیز با توجه به رژیم غذایی مخصوص بیماران قبل پروسه و ریسک بروز هایپوگلایسمی اهمیت دارد. بر این اساس دارو های خوراکی ضد دیابت بر اساس مکانیسم فارماکولوژیک و ریسک بروز هایپوگلایسمی به دو صورت مدیریت می شوند: دارو های سولفونیل اوره و مهار کننده SGLT2 در روز قبل از کولونوسکوپی نباید مصرف شوند ولی باقی دارو های خوراکی ضد دیابت بیمار تا زمانی که رژیم غذایی جامد ادامه دارد می توانند در روز قبل از کولونوسکوپی ادامه یابند. نهایتا همه ی این دارو ها در روز کولونوسکوپی تا زمانی که بیمار به مصرف معمول غذایی خود برنگشته است مصرف نمی شوند.

توصیه نهایی به بیمار: داروی گلیکلازید را امروز مصرف نکند. متفورمین را با توجه به این که قرار است بعد از نهار رژیم مایع شروع شود، نوبت صبح را بخورد و شب را نخورد. فردا صبح هیچ کدام از دارو ها مصرف نشود و نوبت شب در صورت شروع دوباره برنامه معمول غذایی مصرف شود. لوزارتان و لووتیروکسین را امروز و فردا می تواند با مقدار کمی آب مصرف کند. بیمار در رژیم مایع فقط آب ننوشد و غذا های مایع رقیق و شربت استفاده کند که دچار افت قند خون نشود. دارو های آنتوم و لیورگل را با توجه به این که مطالعاتی از تاثیرات احتمالی بر شرایط بیمار ندارند و با توجه به اینکه جایگاه درمانی حیاتی برای بیمار ندارند، می توان امروز و فردا مصرف نشود و از روز بعد از کولونوسکوپی دوباره استفاده شوند. قند خون 4 ساعت یک بار چک شود.

منابع: UpToDate، United European Gastroenterology Journal

دکتر امیرحسین قهرمانیان

 بیمار پنجم

شرح مشکل بیمار: بیمار خانمی 66 ساله‌ هستند که تحت درمان با داروی گلورنتا (امپاگلیفلوزین- لیناگلیپتین) قرار دارند. قند خون ناشتا در آزمایش اخیر 170 بوده و پزشک داخلی برای بیمار داروی پیوگلیتازون را تجویز کرده است. بیمار در مورد تداخل داروها سوال دارند.

سابقه دارویی بیمار به شرح زیر می باشد:

بیزوپرولول 5 روزی یک عدد

اتوروستاتین 20

لوزارتان 25 روزی 2 عدد

اپیکسابان 2.5 روزی 2 عدد

دیگوگسین روزی یک دوم

پاسخ: با توجه به داروهای مصرفی و شرح حال اخذ شده، بیماری زمینه‌ای فرد نارسایی قلبی است. در این بیماران داروی پیوگلیتازون گزینه انتخابی مناسبی نمی باشد.

در مونوگراف دارو، در قسمت box warning ذکر شده که داروهای تیازولیدین دیون ممکن است سبب بروز یا بدتر شدن نارسایی احتقانی قلب در برخی بیماران شوند و این دارو در بیماران با نارسایی قلبی علامت‌دار توصیه نمی‌شود و تجویز آن در نارسایی قلب کلاس 3 یا 4  بر اساس دستورالعمل انجمن قلب نیویورک ممنوع است.

توصیه نهایی به بیمار: در خصوص داروی جایگزین با پزشک متخصص غدد مشورت شود و فعلا از شروع دارو اجتناب گردد.

منابع: Uptodate

دکتر فاطمه خلیلی

بیمار ششم

شرح مشکل بیمار: بیمار مبتلا به هایپرتیرویدئیسم، قرار است آزمایش ید رادیواکتیو انجام دهد، چند روز است خارش دارد که پزشک ستیریزین تجویز کرده است. سوال بیمار این است که آیا ستیریزین را میتواند ادامه دهد یا باید قبل از آزمایش قطع کند؟

پاسخ: وجود کلر در ساختار آنتی هیستامینی مانند ستیریزین، میتواند بر برداشت ید تاثیرگذار باشد.

توصیه نهایی به بیمار: آنتی هیستامین ها بهتر است یک هفته پیش از انجام آزمایش مصرف نشوند.

منابع: PAGANA، osfhealthcare.org، healthline.com

دکتر فاطمه جام بزرگ

  بیمار هفتم

شرح مشکل بیمار: بیمار مبتلا به فیبروم است و خونریزی شدید در دوران قاعدگی را تجربه می کند. دو روز اول خونریزی بسیار زیاد است، از روز سوم به بعد کم می شود. با توجه به شرایط وی پزشک برایش قرص آهن تجویز کرده است. آیا مصرف قرص آهن منجر به افزایش خونریزی نمی شود؟ آیا در دوران قاعدگی با توجه به خونریزی بالا می تواند از قرص آهن استفاده کند؟

پاسخ: بیمار می تواند قرص آهن را یک روز در میان استفاده کند و طبق مطالعات در صورت کمبود آهن، اگر از قرص آهن به این روش استفاده شود جذب بهتری نیز دارد. در رابطه با اینکه مصرف آهن باعث کاهش خونریزی می شود یا خیر اطلاعاتی در دسترس نیست در نتیجه توصیه ای در این رابطه نمی توان کرد.

توصیه نهایی به بیمار: با توجه به آنکه می توان آهن را یک روز در میان نیز استفاده کرد اگر بیمار در دو روز خونریزی دارو را مصرف نکند مشکلی ندارد. اما نمی توان نظر قطعی داد که مصرف قرص آهن قطع شود یا خیر.

منابع: Uptodate، ghrnet.org

دکتر غزال شریفیان

بیمار هشتم

شرح مشکل بیمار: بیمار خانمی 35 ساله مبتلا به آکنه که با تجویز پزشک تصمیم به مصرف ایزوترتینوئین به صورت 20 میلی گرم روزانه را دارد و در مورد کارایی روش طبیعی برای پیشگیری از بارداری سوال دارد. آیا در حین استفاده از ایزوترتینوئین روش طبیعی برای پیشگیری از بارداری کافی است؟

پاسخ: در افرادی که ایزوترتینوئین استفاده می کنند قبل از شروع درمان، حین درمان و تا یک ماه بعد از قطع دارو، استفاده از دو روش پیشگیری از بارداری نیاز است که باید یک روش اولیه و یک روش ثانویه باشد. استفاده از روش طبیعی جز روش های پذیرفته شده نیست.

توصیه نهایی به بیمار: توصیه به استفاده همزمان از یک روش اولیه مانند قرص های ضد بارداری با مشورت پزشک و استفاده از کاندوم برای شریک جنسی یک ماه قبل، حین درمان و یک ماه بعد از قطع دارو. قبل از شروع مصرف دارو نیاز به 2 تست بارداری منفی می­باشد.

منابع: UptoDate, ipledgeprogram.com

دکتر سونا قاسمی

بیمار نهم

شرح مشکل بیمار: بیمار آقایی 60 ساله با سابقه ی مصرف الکل می باشد که120 سی سی الکل استفاده میکرده است و دو هفته است که مصرف الکل نداشته است و داروی دی سولیفرام استفاده کرده است. بیمار قصد دارد دوباره الکل استفاده کند، چند وقت بعد از قطع دی سولفیرام میتواند الکل استفاده کند؟

پاسخ: برای استفاده در بیماران مبتلا به اختلال مصرف الکل (متوسط تا شدید) که می خواهند از الکل خودداری کنند و یا دی سولفیرام را ترجیح می دهند یا نمی توانند سایر درمان های خوراکی را تحمل کنند، پیشنهاد می شود تا زمانی که بیمار حداقل به مدت 12 ساعت از الکل خودداری نکرده است، دارو را مصرف نکند.

مصرف الکل، حتی در مقادیر کم، در طول درمان با دی سولفیرام ممکن است منجر به گرگرفتگی، ضربان در سر و گردن، حالت تهوع، استفراغ فراوان، مشکل تنفسی، استفراغ، تشنگی، درد قفسه سینه، تپش قلب، تنگی نفس، هیپرونتیلاسیشن، تاکی کاردی، افت فشار خون، سنکوپ، احساس ناراحتی، ضعف، سرگیجه، تاری دید و گیجی شود. واکنش های شدید ممکن است شامل افسردگی تنفسی، کلاپس قلبی عروقی، آریتمی، انفارکتوس میوکارد، نارسایی احتقانی حاد قلب، بیهوشی، تشنج و مرگ باشد.

در صورت مصرف الکل، واکنش های دی سولفیرام می تواند تا 14 روز پس از مصرف دی سولفیرام رخ دهد.

توصیه نهایی به بیمار: بهتر است با پزشک روانپزشک مشورت شود.

منابع: Uptodate

دکتر زهرا فرساد

بیمار دهم

شرح مشکل بیمار: بیمار آقای 36 ساله بدون بیماری زمینه ایی به دلیل برخورد سر با رادیاتور شوفاژ دچار زخم عمیق شدند که بخیه هم خورده است. پزشک برای ایشان سفالکسین هر 6 ساعت تجویز کرده است. آیا نیازی به تزریق ایمونوگلوبولین کزاز هم هست؟

توصیه نهایی به بیمار: از آنجایی که بیمار واکسیناسیون کودکی را به طور کامل انجام داده اند، نیازی به تزریق ایمونوگلوبولین نیست اما چون آخرین تزریق واکسن کزاز در زمان سربازی و 22 سالگی بوده و بیش از ده سال از آن گذشته است، باید یک دوز واکسن کزاز دریافت کنند.

منابع: uptodate، برنامه ایمنی سازی کشوری

دکتر سپیده سبحانی

بیمار یازدهم

شرح مشکل بیمار: داروی PHYTORELIEF  به عنوان مکمل برای بیمار تجویز شده است. این دارو چیست و برای چه مواردی داده می شود؟

پاسخ: این دارو دارویی است که طبق ادعای بروشور آن برای سرفه های عفونی، سرماخوردگی و گلودرد مناسب می باشد و تا 70 درصد از وقوع مجدد علایم جلوگیری می کند. سیستم ایمنی را تقویت می کند و تا 37 درصد شدت و طول مدت بیماری را کاهش می دهد. این مکمل حاوی مواد موثره جینجرول از زنجبیل، کورکومینوئید از زردچوبه و آنتوسیانین و پونیکالاگین ها از انار می باشد.

توصیه نهایی به بیمار: توضیحاتی که در داخل این بروشور است در مورد مواد گیاهی در مطالعات تاییدیه هایی دارد و می تواند مفید باشد ولی اثربخشی آن تضمین شده نیست ولی چون منع مصرفی ندارید می توانید استفاده کنید. 3 تا 4 پاستیل در روز برای سرفه های عفونی سرماخوردگی و گلودرد می توانید استفاده کنید. اثربخشی دارو زمانی بهترین است که به محض شروع علایم دارو مصرف شود. در صورتی که برای جلوگیری از ابتلا به بیماری و افزایش ایمنی استفاده می کنید مصرف 2 پاستیل در روز کافی است.

منابع: بروشور دارو

دکتر پوریا صریحی

بیمار دوازدهم

شرح مشکل بیمار: بیمار خانمی 34 ساله است که برای بیماری دو قطبی ایندرال 20 دو بار در روز استفاده می کند. آیا دارو با سیگار و قهوه تداخل دارد؟

سایر داروهای مصرفی بیمار به شرح زیر می باشد: سرترالین 100 دو بار در روز، ترانکوپین 200 روزانه 1 عدد، کلونازپام 2 شب ها،  نورتریپتیلین 25 دو بار در روز

پاسخ: سیگار ممکن است غلظت سرمی پروپرانولول را کاهش دهد و باعث کاهش اثر دارو شود. قهوه بدلیل تحریک سیستم سمپاتیک ضربان قلب را افزایش دهد و اثربخشی دارو را کاهش دهد.

توصیه نهایی به بیمار: توصیه شد تا بیمار تحت نظر پزشک مصرف هر دو را بتدریج قطع کند.

منابع: Uptodate، texasheart.org

دکتر آرینه هارطونیان