بیمار اول

شرح مشکل بیمار: بیمار آقای 47 ساله‌ای هستند که به دلیل ابتلا به میاستنی گراویس (MG) زیر نظر دکتر روماتولوژیست داروی پیریدوستیگمین 60 (روزی 2 بار) استفاده می‌کنند. ایشان به دلیل مشکل ریزش مو، تصمیم دارند مکمل زینک پلاس استفاده کنند. با توجه به ماهیت خودایمنی بیماری، آیا استفاده از این مکمل سبب تقویت سیستم ایمنی و به دنبال آن تشدید علائم بیماری نمی‌شود؟ لازم به ذکر است که موهای بیمار در ناحیه‌های شقیقه‌ها نازک شده و خط پیشانی در این نواحی، عقب‌تر رفته است. علاوه‌براین، در ناحیه وسط سر، تراکم موها کمتر شده است.

پاسخ: مکمل زینک پلاس علاوه بر زینک معمولا حاوی ویتامین‌های گروه ب و در بعضی موارد ویتامین ث هم می‌باشد که هیچ کدام ممنوعیتی در بیماران مبتلا به MG ندارند. هر چند مکمل‌های حاوی زینک و ویتامین ث در تقویت سیستم ایمنی موثر هستند اما علائم بیماری به علت عملکرد نابجا یا اختلال عملکرد سیستم ایمنی اتفاق میفتد و ارتباطی به توان دفاعی بدن یا به اصطلاح عامیانه قوی یا ضعیف بودن سیستم ایمنی ندارد. لازم به ذکر است که تنها مکملی که در این بیماران ممنوعیت مصرف دارد، منیزیم سولفات است که اثرات مهاری بر روی آزادسازی استیل‌کولین داشته و منجر به شل شدن عضلات می‌شود.

توصیه نهایی به بیمار: به نظر می‌رسد ریزش مو بیمار با الگوی ریزش موی مردانه تطابق داشته باشد. در نتیجه، استفاده از مکمل‌ها ممکن است درمان کافی و مناسبی برای این نوع ریزش مو نباشد. در صورت تمایل، مکمل زینک پلاس ممنوعیتی ندارد اما توصیه می‌شود برای دریافت درمان اصولی ریزش مو، با متخصص مربوطه مشورت شود. 

منابع: Uptodate

دکتر هستی فتوگرافی

بیمار دوم

شرح مشکل بیمار: بیمار خانم 37 ساله غیرباردار و غیرشیردهای هستند که آخرین بارداری ایشان 7 سال پیش بوده است. ایشان به دلیل ابتلا به افسردگی و اختلال اضطرابی جنرالیزه داروهای زیر را مصرف می‌کنند:

ریسپریدون 0.5 شبی 1 عدد (از 4 ماه پیش)، بوپروپیون 150 روزی 1عدد و اس سیتالوپرام 20 روزی 1 عدد (از دو ماه پیش) و دولوکستین 60 روزی 1 عدد (از 1 ماه پیش)

از هفته پیش دچار ترشح شیر و تورم سینه‌ها شده‌اند. از بیمار سطح پرولاکتین و TFT گرفته شده و نرمال بوده است. به متخصص زنان و روانپزشک مراجعه کرده و متخصص زنان کابرگولین را پیشنهاد دادند و روانپزشک قطع ریسپریدون0.5 و کاهش دوز دولوکستین به 30 میلی‌گرم را دستور داده‌اند. بیمار کابرگولین را مصرف نکرده است. با گذشت یک هفته از قطع داروها همچنان ترشح شیر پابرجاست. قبلا قاعدگی بیمار دقیق و 30 روزه بوده و 7 روز هم به طول می‌انجامید و حجم خونریزی طبیعی بوده است. فقط پس از شروع دولوکستین بیمار 1.5 ماه پریود نشد. سابقه این عارضه را با داروی دیگری نداشته است. اولین بار بوده که داروهای اعصاب و روان برای بیمار شروع شده است. با قطع ریسپریدون اضطراب بیمار تشدید شده است.

پاسخ: در حدود 46 درصد از موارد گالاکتوره ناشی از داروها بدون افزایش پرولاکتین رخ می‌دهد. منطقی‌ترین اقدام در این بیمار جایگزینی ریسپریدون با کوئتیاپین (از آنجا که گالاکتوره با این دارو گزارش نشده است) و یا اضافه کردن آریپیپرازول به رژیم درمانی بیمار است که در زمانی که سطح دوپامین اندوژن پایین است می‌تواند به عنوان  Partial Agonist عمل کند. افزودن کابرگولین با توجه به این دوپامین آگونیست بوده و می‌تواند اضطراب بیمار را تشدید کند، در قدم اول پیشنهاد نمی‌گردد اما در موارد مقاوم با تائید روانپزشک معالج می‌تواند به کار رود. گالاکتوره ناشی از داروها ممکن است 2-3 هفته پس از قطع دارو به طول بیانجامد. اما معمولا پس از این مدت قطع خواهد شد.

توصیه نهایی به بیمار: به بیمار توصیه شد برای نیاز به جایگزینی ریسپریدون با دارویی دیگر با روانپزشک مشورت شود. همچنین 2-3 هفته صبر کند به احتمال زیاد ترشح شیر قطع خواهد شد. لازم به ذکر است که پس از 2هفته ازقطع دارو با بیمار تماس گرفته شد و مشکل گالاکتوره ایشان برطرف شده بود.

منابع: مقاله Etiological Profile of Galactorrhoea، مقاله Reversible Normoprolactinemic Galactorrhea Induced By Medicine و مقاله Galactorrhea During Antipsychotic Treatment

دکتر روژین ساداتی نژاد