کاهش ریسک بیماری‌های نورولوژیک به دنبال استفاده از داروهای مهارکننده‌های SGLT2
داروهای مهارکننده ترانسپورتر سدیم-گلوکوز 2 یا SGLT2i دسته‌ای از داروهای مدیریت قند خون هستند که از طریق افزایش دفع گلوکز، سطح قند خون بیماران را کنترل می‌کنند. دانشمندان به تازگی متوجه اثرات مثبت این دارو بر علائم برخی بیماری‌های نورلوژیک شده‌اند. از این دسته فارماکولوژیک، امپاگلیفلوزین و داپاگلیفلوزین در بازار داروئی ایران موجود می‌باشد.
محققان دانشکده پزشکی کره جنوبی اخیرا در مقاله‌ای که در شماره سپتامبر ژورنال Neurology به چاپ رسیده، مدعی شده‌اند که ریسک ابتلا به پارکینسون و دمانس در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 (T2DM) که از داروهای مهارکننده ترانسپورتر سدیم-گلوکوز 2[1] (SGLT2i) استفاده می‌کنند، به مراتب کمتر است. این داروها از طریق مهار بازجذب گلوکز در توبول‌های کلیه، سبب افزایش دفع قند شده و به کنترل قند خون بیماران دیابتی کمک می‌کنند.
در این مطالعه، 1،348،362 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 بالای 40 سال شرکت کردند و برای مدت 5 سال پیگیری شدند. به طور کلی، 6،837 مورد ابتلا به پارکینسون و دمانس در این گروه شناسایی شدند. نتایج بررسی‌ها، حاکی از آن بود که بیماران مصرف‌کننده SGLT2i، ریسک کمتری برای ابتلا به آلزایمر، دمانس عروقی و پارکینسون داشتند.
مطالعات بسیاری اثرات مثبت این داروها روی سیستم قلبی-عروقی و کاهش ریسک سکته مغزی و نارسائی‌های قلبی را تایید کرده‌اند. چراکه به دنبال عدم بازجذب قند در مجاری ادراری و افزایش اسمز ادرار، حجم ادرار افزایش پیدا کرده و بار سیستم قلبی-عروقی کاهش پیدا می‌کند. این داروها با مکانیسم مشابه احتمال بروز بیماری‌های کلیوی را هم کم می‌کنند.
در خصوص اثرات Neuroprotective این داروها هنوز مکانیسم دقیقی تعیین نشده است. چندین فرضیه برای توجیه این اثرات مطرح شده که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.
تعداد بسیار زیادی از پروتئین SGLT2 در سیستم اعصاب مرکزی و روی غشا سلول‌های عصبی وجود دارد که تحریک آن‌ها می‌تواند روی میزان و سرعت جابجائی سدیم به داخل و بیرون سلول‌های عصبی اثرگذار باشد. علاوه بر غشا سلول‌های اعصاب مرکزی، در سد خونی-مغزی (BBB) هم تعداد کثیری از این نوع پروتئین وجود دارد که به دنبال هایپرگلایسمی مغزی ناشی از ایسکمی، فعال شده و با تبادل سدیم – گلوکز، آسیب عصبی را بیشتر می‌کنند. مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که استفاده از مهارکننده‌های SGLT2 روند هایپرگلایسمی را مهار کرده و ادم مغزی را کنترل می‌کند. این داروها به طور معمول لیپوفیلیسته بالا دارند و به راحتی از BBB عبور می‌کنند و به این ترتیب اثرات Neuroprotective خود را اعمال می‌کنند.
با دفع ادراری قند و کاهش غلظت خونی گلوکز، مهارکننده‌های SGLT2 سوبسترای مورد استفاده سلول‌ها را از کربوهیدرات به اسیدهای چرب تغییر می‌دهند. سلول‌ها برای کسب انرژی از اسیدهای چرب بایستی وارد مسیر اکسیداسیون این مولکول‌ها و کتوژنسیس بشوند. رژیم‌های غذایی کتوژنیک اثرات ثابت‌شده‌ای بسیاری در کنترل بیماری‌های نورولوژیک از جمله تشنج‌های مقاوم به درمان دارند. تقویت مسیرهای کتوژنیک از طریق داروها می‌تواند علائم حسی و حرکتی بسیاری از بیماری‌های نورولوژیک از جمله پارکینسون را کنترل کند.
به هر حال، نیاز است مطالعات جامع‌تری برای تعیین این مکانیسم و طراحی راهکارهایی برای بهره‌وری حداکثری از پتانسیل این دسته دارویی طراحی و انجام بشود.
19 سپتامبر 2024
منبع: سایت Medscape.com
ارسال نظر