معرفی یک داروی جدید برای کنترل علائم یائسگی: Elinzanetant

پایان دوره باروری خانم‌ها یا به اصطلاح دوره یائسگی با بروز علائم آزارنده به ویژه گرگرفتگی‌های شدید، تغییرات خلقی، خشکی و احساس درد در ناحیه واژن همراه است. در بسیاری از موارد، این علائم به مرور زمان کمتر شده و از بین می‌روند اما در بعضی حالات این علائم ممکن است تا سال‌ها (حتی تا 10 سال هم) برطرف نشود و زندگی بیمار و فعالیت‌های روزمره او را با مشکل مواجه کند.

روش‌های درمانی متعدد و رژیم‌های دارویی فراوانی برای کنترل علائم دوره یائسگی وجود دارد. اصلی‌ترین درمان برای کنترل علائم پس از یائسگی خانم‌ها روش‌های مبتنی بر هورمون درمانی است. در خصوص ایمنی و بی‌خطری روش‌های هورمونی نظرات متضادی وجود دارد و همه پزشکان با تجویز این نوع داروها موافق نیستند. علاوه‌براین، همه خانم‌ها قادر به دریافت استروژن نیستند و موارد متعددی وجود دارد که استفاده از این دارو برای بیمار ممنوعیت جدی دارد.

 اخیرا شرکت آلمانی Bayer داروی جدیدی وارد بازار کرده که در مدیریت شدت گرگرفتگی‌های متوسط تا شدید پس از یائسگی کاربرد دارد. این دارو که Elinzanetant نام دارد، اولین داروی آنتاگونیست دوگانه گیرنده نوروکینین 1 و 3 (NK- 1,3)  است که از مسیرهای غیرهورمونی علائم وازوموتور (VMS) دوره یائسگی را کنترل می‌کند. این دارو عملکرد گروهی از نورون‌های هیپوتالاموس (به نام KNDy) که به استروژن حساس هستند، تعدیل می‌کند. در نبود استروژن (به دنبال یائسگی)، این ناحیه از هیپوتالاموس دچار هایپرتروفی شده و مسیرهای تنظیم دمای بدن را تحریک می‌کند. به این ترتیب، خانم‌های یائسه دچار علائم وازوموتور و گرگرفتگی می‌شوند.

پیش از این، در سال 2023، سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) داروی fezolinetant را به عنوان اولین درمان غیرهورمونی علائم وازوموتور یائسگی تایید نمود. این دارو هم با اثر روی گیرنده نوروکینین 3 عمل می‌کند. در حالی که داروی Elinzanetant عملکرد دوگانه دارد و هم گیرنده نوع 1  هم گیرنده نوع 3 را درگیر می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که گیرنده نوع 3 نوروکینین در تنظیم خواب هم نقش دارد. بنابراین، انتظار می‌رود داروی Elinzanetant در بهبود بی‌خوابی‌های خانم‌های یائسه هم تاثیرگذار باشد.

از نظر عوارض جانبی، داروی Elinzanetant پروفایل عوارض جانبی قابل قبولی دارد. شایع‌ترین عوارض دارو سردرد و احساس خستگی بوده است. هیچ موردی از عوارض خطرناک یا سمیت‌های کبدی و کلیوی در کارآزمایی‌های بالینی انجام شده برای دارو (OASIS 1 & 2) گزارش نشد.

در مطالعات بالینی انجام شده، داروی Elinzanetant با دوزهای مختلفی روی بیماران آزمایش شد. نتایج این مطالعات حاکی از این بود دارو در دوز 120 میلی‌گرم و 160 میلی‌گرم به صورت یک بار در روز بهترین اثرات را برای بیماران ایجاد می‌کند. همین دوزها کیفیت خواب بیماران و به طور کلی کیفیت زندگی این افراد را به طرز چشم‌گیری ارتقا داد. اثرات درمانی دارو حدود یک هفته بعد از شروع درمان آغاز شده و پس از 4 هفته به حداکثر میزان خود رسید. در مطالعات انجام شده، این دارو برای مدت حداکثر 12 هفته برای بیماران ادامه داده شد. البته لازم به ذکر است که اثرات دارو با دوز 160 میلی‌گرم نسبت به دوز 120 برتری چندانی ندارد و دوز ایده‌آل فعلا بر اساس پژوهش‌های منتشر شده، 120 میلی‌گرم در نظر گرفته شده است.

20 مارس 2024

منبع: Efficacy and safety of elinzanetant: a dose-finding clinical trial (SWITCH-1)