گیاه اکیناسه: تداخلات داروئی و احتیاطات مصرف

گیاه اکیناسه یکی از گیاهان بومی آمریکای شمالی است که در گذشته به صورت خوراکی یا موضعی برای درمان انواع عفونت‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است. امروزه بسیاری از تولیدکنندگان فرآورده‌های تقویت‌کننده سیستم ایمنی، یکی از انواع گیاه اکیناسه را در فراورده خود به کار می‌برند. این شرکت‌ها ادعا می‌کنند اکیناسه سبب تقویت سیستم ایمنی می‌شود و در پیشگیری و درمان علائم سرماخوردگی موثر است. ازجمله گونه‌های مهم این گیاه می‌توان به E.angustifolia, E.purpurea, E. pallida اشاره نمود.

عصاره اکیناسه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های مختلف از جمله فلاونوئید، شیکوریک اسید و رزمارینیک اسید می‌باشد. هر چند مطالعات آزمایشگاهی حاکی از افزایش سطح گلبول‌های سفید به دنبال استفاده از عصاره گیاه اکیناسه است اما مطالعات بالینی انجام شده نشان می‌دهد که استفاده از اکیناسه در کاهش ریسک ابتلا به عفونت‌های ویروسی مانند کووید 19 و سرماخوردگی یا کوتاه شدن دوره این بیماری‌ها اثربخشی ویژه‌ای ندارد اما بعضا در کاهش التهاب و شدت علائم برخی بیماران می‌تواند موثر باشد.

بر اساس مطالعات بالینی انجام شده، استفاده کوتاه مدت از فرآورده‌های حاوی مقادیر اندک اکیناسه در کودکان 2 الی 11 سال بلامانع است. هر چند تعدادی از کودکان به این فرآورده‌ها حساسیت دارند و دچار راش پوستی می‌شوند.

اطلاعات کافی در خصوص مصرف هیچ کدام از گونه‌های اکیناسه در دوره بارداری و شیردهی در دست نیست. هر چند برخی منابع استفاده از این گیاه در سه ماهه اول بارداری را ایمن در نظر می‌گیرند اما اکثریت منابع توصیه می‌کنند از مصرف این فرآورده هم در دوره بارداری و هم در دوره شیردهی اجتناب شود.

در افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی (لوپوس، MS، آرتریت روماتوئید و غیره)، به دلیل پتانسیل گیاه اکیناسه در تقویت عملکرد سیستم ایمنی، استفاده از این گیاه چندان مناسب نیست و توصیه نمی‌شود.

از جمله عوارض جانبی گزارش شده با اکیناسه می‌توان به تهوع، استفراغ، ایجاد مزه نامطلوب در دهان، معده درد، اسهال، سردرد، گیجی و دردهای مفصلی و عضلانی اشاره نمود.

گیاه اکیناسه با داروها و فرآورده‌های متعددی ناسازگاری دارد. لیست برخی از مهم‌ترین تداخلات این گیاه داروئی در ادامه آورده شده است:

• کافئین: گیاه اکیناسه روند متابولیزه شدن و دفع کافئین از بدن را کند می‌کند. در نتیجه غلظت خونی کافئین برای مدت زمان طولانی‌تری حفظ می‌شود و افراد ممکن است بیشتر در معرض عوارض جانبی این فرآورده مثل تپش قلب، سردرد و بی‌قراری قرار بگیرند.
• اتوپوزاید: این دارو برای درمان برخی از انواع سرطان از جمله سرطان پروستات، سرطان مثانه و سرطان بیضه مورد استفاده قرار می‌گیرد. همانند کافئین، مصرف اکیناسه، روند دفع داروی اتوپوزاید از بدن را کند کرده و بیمار را در معرض عوارض جانبی ناشی از این دارو که شامل اسهال، بی‌اشتهائی، ریزش مو و زخم‌های دهانی می‌باشد، قرار می‌دهد.
• داروهای سرکوب‌کننده ایمنی: همانگونه مصرف اکیناسه در افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی ریسک تشدید علائم را بالا می‌برد، امکان افت عملکرد داروهای سرکوب‌کننده ایمنی به خصوص داروهای مورد استفاده در بیماران پیوند با این گیاه وجود دارد.
• داروهایی که تحت تاثیر آنزیم کبدی CYP3A4 متابولیزه می‌شوند: اثربخشی چنین داروهایی که شامل لوواستاتین، کلاریترومایسین، دیلتیازم و استروژن می‌باشند، در صورت مصرف همزمان با اکیناسه کاهش پیدا می‌کند.
• سوبستراهای آنزیم کبدی CYP1A2: غلظت خونی و اثربخشی داروهایی مثل فلووکسامین، هالوپریدول، ایمپرامین، الانزپین و پروپرانولول در صورت مصرف همزمان در کنار اکیناسه افزایش پیدا می‌کند.

منبع: سایت Rxlist.com