توصیه‌های داروساز در رابطه با
پولیپ‌های دستگاه گوارش
پولیپ‌ها به طور معمول بدون علامت هستند و به طور اتفاقی در طی کولونسکوپی‌های غربالگری، بیمار متوجه وجود این ضایعات می‌شود.
منظور از پولیپ برجستگی‌های کوچکی در دیواره روده بزرگ و رکتوم است. پولیپ علامت بسیار شایعیست که در بدن افراد زیادی یافت می‌شود. اغلب پولیپ‌ها خطرناک نیستند اما در برخی موارد ممکن است به سرطان‌های دستگاه گوارش تبدیل بشوند.
در اغلب موارد، پولیپ‌های روده بدون علامت هستند و به همین دلیل اکثر افراد مبتلا از وجود این زائده‌ها بی‌اطلاع هستند. ممکن است بیمار برای مشکل دیگری تحت کلونوسکوپی قرار بگیرد و در طی این پروسه، پولیپ‌هایش به طور اتفاقی تشخیص داده بشوند. در برخی موارد نادر که اندازه پولیپ بزرگ می‌شود، بیمار ممکن است علائم زیر را تجربه کند:
- مقادیر کمی موکوس یا خون در مدفوع
- خون‌ریزی از مقعد
- تغییر در الگوی اجابت مزاج (اسهال یا یبوست)
- کاهش وزن بی دلیل
پولیپ‌ها انواع مختلفی دارند. بعضی ازانواع پولیپ‌ها (پولیپ‌های آدنوما، پولیپ‌های دندانه‌دار بدون عضو[1] (SSP) و آدنوم دندانه‌دار سنتی[2] (TSA)) پتانسیل سرطانی شدن را دارند. بعضی انواع دیگر از پولیپ‌ها (پولیپ‌های هایپرپلاستیک یا پولیپ‌های التهابی) به هیچ عنوان امکان سرطانی شدن ندارند.
به طور کلی، بیماران مبتلا به پولیپ باید نکات زیر را همواره در نظر داشته باشند:
- پولیپ‌های روده بسیار شایع هستند و در حدود 30 الی 50 درصد بالغین این پولیپ‌ها را دارند.
- همه پولیپ‌ها به سرطان تبدیل نمی‌شوند.
- سال‌های سال زمان لازم است تا پولیپ سرطانی شود.
- پولیپ‌ها را می‌توان به طور کامل و به صورت بی‌خطر از روده خارج کرد.
نحوه مدیریت پلیپ بسته به تعداد زوائد، نوع، اندازه و موقعیت آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد.
دلایل پولیپ‌های روده
این پولیپ‌ها، صرف نظر از نژاد و قومیت، در بین خانم‌ها و آقایانی که در مناطق شهری و صنعتی زندگی می‌کنند، شایع‌تر است. از همین‌رو، به نظر می‌رسد فاکتورهای محیطی و رژیم غذایی افراد در بروز این پولیپ‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند.
سبک زندگی: هر چند علت بروز این پولیپ‌ها به طور دقیق مشخص نیست اما برخی عادات روزانه در افزایش ریسک ابتلا به این عارضه تاثیر دارند:
- استفاده از غذاهای پرچرب
- رژیم غذایی حاوی گوشت قرمز زیاد
- فیبر ناکافی در رژیم غذایی فرد
- استفاده از سیگار
- چاقی
به نظر می‌رسد استفاده از داروی آسپیرین و رژیم غذایی سرشار از کلسیم احتمال ابتلا به پولیپ روده را کاهش داده و عملا نقش محافظتی برای افراد دارد.
سن: به طور معمول، پولیپ و سرطان‌های کولورکتال در سنین قبل از 40 سالگی ناشایع است. 90 درصد موارد بعد از 50 سالگی رخ می‌دهد. به همین علت، توصیه می‌شود غربال‌گری‌های مربوط به سرطان کولون از سن 45 سالگی شروع بشود. به طور تقریبی، 10 سال طول می‌کشد که یک پولیپ کوچک به سرطان تبدیل بشود. آقایان بیشتر مستعد ابتلا به پولیپ هستند.
سابقه خانوادگی و ژنتیک: به نظر می‌رسد ابتلا به پولیپ و سرطان کولون زمینه ژنتیکی داشته باشد. در بیماران مشکوک به پولیپ، سابقه خانوادگی باید حتما توسط پزشک معالج بررسی بشود. بیماران باید در صورت ابتلا اعضای خانواده به پولیپ پزشک را مطلع کنند. سابقه خانوادگی مثبت در مواردی که پولیپ در سنین پایین در آن فرد بروز کرده باشد، از نظر بیولوژیکی به فرد خیلی نزدیک باشد یا چند نفر از اعضای خانواده به این پولیپ‌ها مبتلا باشند، از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود.
برخی از شرایط ژنتیکی نادر شانس ابتلا به سرطان در سنین پایین را افزایش می‌دهند.
انواع پولیپ روده‌ای
شایع‌ترین نوع پولیپ‌ها، پولیپ‌های هایپرپلاستیک، پولیپ آدنوماتوز، SSP و TSA هستند.
پولیپ هایپرپلاستیک: پولیپ هایپرپلاستیک معمولاً کوچک هستند، در قسمت انتهایی روده بزرگ (رکتوم و کولون سیگموئید) قرار دارند، پتانسیل بدخیم شدن ندارند و نگران‌کننده نیستند. تشخیص پولیپ هایپرپلاستیک از پولیپ آدنوماتوز بر اساس ظاهر در طول کولونوسکوپی همیشه ممکن نیست، به این معنی که پولیپ هایپرپلاستیک اغلب برای بررسی میکروسکوپی برداشته یا بیوپسی می‌شود.
پولیپ‌های آدنوماتوز: دو سوم پولیپ‌های روده بزرگ آدنوم هستند. بیشتر این پولیپ‌ها به سرطان تبدیل نمی‌شوند، اگرچه پتانسیل سرطانی شدن را دارند. آدنوم ها بر اساس اندازه، ظاهر کلی و ویژگی‌های خاص که در زیر میکروسکوپ دیده می‌شوند، به زیرگروه‌های دیگری طبقه بندی می‌شوند. به عنوان یک قاعده کلی، هرچه آدنوم بزرگتر باشد، احتمال اینکه در نهایت به سرطان تبدیل شود، بیشتر می شود. در نتیجه، پولیپ‌های بزرگ (بزرگتر از 5 میلی‌متر) معمولاً برای جلوگیری از سرطان و برای بررسی میکروسکوپی کامل‌تر برداشته می‌شوند.
پولیپ‌های SSP و TSA: این پولیپ‌ها پتانسیل تبدیل شدن به سرطان را دارند. معمولاً برای جلوگیری از سرطان به طور کامل برداشته می‌شوند.
پولیپ بدخیم: پولیپ‌هایی که حاوی سلول‌های سرطانی هستند به عنوان پولیپ بدخیم شناخته می‌شوند. درمان بهینه پولیپ بدخیم به میزان پیشرفتگی سرطان (در صورت بررسی با میکروسکوپ) و سایر عوامل فردی بستگی دارد.
تشخیص پولیپ کولون
پولیپ‌ها به طور معمول بدون علامت هستند و به طور اتفاقی در طی کولونسکوپی‌های غربالگری یا به دنبال مثبت شدن تست خون مخفی در مدفوع برای پیگیری این پولیپ‌ها اقدام می‌شود.
کولونسکوپی بهترین روش تشخیص پولیپ‌های کولون است چرا که پزشک می‌تواند به خوبی سطح داخلی روده را مشاهده کرده و در صورتی که پولیپ خیلی بزرگ نباشد، آن را در حین پروسه کلونوسکوپی خارج کند.
بافتی که سطح پولیپ را می‌پوشاند، در اکثر مواقع شبیه بافت طبیعی روده است. در ادامه رنگ بافت روی پولیپ تغییر کرده، روی پولیپ ظاهر زخم مانند پیدا کرده و خون‌ریزی می‌کند.
درمان پولیپ کولون
برای پیشگیری از سرطان‌های کولورکتال، اصلی‌ترین راهکار، خارج کردن پولیپ‌ها از داخل روده قبل از سرطانی شدن آن‌هاست. به این پروسه پولی اکتومی گفته می‌شود. پولیپ‌های کوچک که به راحتی و در طی پروسه کولونوسکوپی از دیواره روده جدا شده و خارج می‌شوند. زمانی که اندازه پولیپ بزرگ باشد، پروسه کمی پیچیده‌تر است. جراح ابتدا با یک حلقه سیم کوچک، پولیپ را به دام می‌اندازد و در ادامه، با استفاده از جریان الکتریسیته پولیپ سوزانده می‌شود. این روش جلوی خون‌ریزی شدید در هنگام خارج کردن پولیپ را می‌گیرد. این پروسه با درد همراه نیست چرا که دیواره داخلی روده هیچ گیرنده‌ای برای درد ندارد. پیش از شروع پروسه، جهت راحتی بیمار و برای جلوگیری از درد کشیدگی ناحیه کولون، یک داروی خواب‌آور به بیمار تزریق می‌شود.
روش پولی اکتومی یک روش ایمن و بی‌خطر به شمار می‌رود اما در تعداد کمی از موارد (یک در 1000 مورد) ممکن است با عوارضی چون پارگی روده یا خون‌ریزی همراه باشد. در این موارد، شاید نیاز باشد بیمار تحت جراحی قرار بگیرد.
لازم به ذکر است که استفاده از استامینوفن و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) قبل و بعد از پولی اکتومی بلامانع است اما داروهای ضدانعقاد به خصوص داروی وارفارین طبق دستورالعمل خاصی که بر اساس بیماری‌های زمینه‌ای فرد، دوز و عملکرد کلیوی او مشخص می‌شود، قطع شود. البته بسیاری از مراجع پزشکی استفاده از آسپیرین در جلوگیری از بروز سرطان کولورکتال را تایید کرده‌اند.
پیشگیری از سرطان کولون
چند هفته بعد از پولی اکتومی، پس از انجام بررسی‌های پاتولوژیک بر روی توده، نتایج این آنالیز‌ها در اختیار بیمار قرار می‌گیرد. بر اساس این نتایج، ادامه روند درمان، لزوم و فواصل انجام غربال‌گری‌های بعدی تعیین خواهد شد. بیماران مبتلا به پولیپ‌های آدنوماتوز بیشتر از سایرین در ریسک بروز پولیپ‌های جدید هستند. در کولونسکوپی دوم که معمولا 3 سال بعد از اولین اقدام انجام می‌شود، 25 الی 30 درصد احتمال مشاهده مجدد آدنوما وجود دارد. فواصل بین انجام کولونسکوپی‌ها، بر اساس موارد زیر مشخص می‌شود:
- ویژگی‌های میکروسکوپیک پولیپ
- تعداد و اندازه پولیپ
- امکان بررسی کامل کولون در کولونوسکوپی قبلی
- آمادهسازی مناسب بیمار و تخلیه کامل کولون در کولونوسکوپی قبلی
افرادی که خانواده درجه یک آن‌ها (پدر، مادر، خواهر یا برادر) در سن قبل از 60 سالگی دچار پولیپ شده‌اند، افرادی که بیشتر از دو نفر از اعضای درجه یک خانواده‌شان در هر سنی دچار پولیپ شده‌اند، در ریسک بیشتری برای ابتلا به پولیپ و سرطان کولورکتال هستند. به این افراد توصیه می‌شود که از سن 40 سالگی یا 10 سال زودتر از بروز عارضه پولیپ/سرطان در اعضای خانواده‌شان غربال‌گری‌های مربوط به کولون را شروع کنند. (هر کدام نزدیک‌تر باشد.) غربالگری سرطان کولون شامل کولونوسکوپی است که هر 5 سال یک بار باید تکرار شود.
در افرادی که خانواده درجه دو آن‌ها (پدربزرگ، مادربزرگ، عمو و عمه) و خانواده درجه سه آن‌ها (پدربزرگ یا مادربزرگ والدینشان یا دختر عمو، پسر عمو و غیره) به پولیپ روده مبتلا باشند، ریسک متوسطی برای ابتلا به این بیماری دارند.
برخی از شرایط، مانند سرطان روده بزرگ غیر پولیپوز ارثی (سندرم لینچ)، پولیپ آدنوماتوز خانوادگی، پولیپوز مرتبط با MUTYH و بیماری التهابی روده (به عنوان مثال، کولیت اولسراتیو، بیماری کرون) به طور قابل توجهی خطر ابتلا به پولیپ روده بزرگ یا سرطان را در اعضای خانواده افزایش می‌دهد.
راهکارهایی برای پیشگیری از پولیپ روده
- رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات غنی از فیبر
- کاهش وزن در صورت نیاز
- کاهش مصرف گوشت قرمز، غذاهای فرآوری شده و غذاهای خیلی پرچرب
- استفاده از مکمل کلسیم و ویتامین د (در صورت صلاح‌دید پزشک)
ارسال نظر