گیاه سنبل‌الطیب (Valerian): تداخلات داروئی و احتیاطات مصرف
گیاه سنبل‌الطیب هم در طب نوین و هم در طب سنتی از چایگاه ویژه‌ای برخوردار است و از دیرباز به عنوان مسکن، آرام‌بخش و داروی شل‌کننده عضلات مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است.
سنبل‌الطیب با نام علمی Valeriana officinalis یکی از گیاهان پرکاربرد در طب سنتی است که از گذشته‌های دور، در یونان و رم باستان در درمان انواع بیماری‌ها از مشکلات تنفسی گرفته تا اختلالات خواب مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این گیاه بومی اروپا و بخش‌های محدودی از آسیاست و اثرات درمانی آن در صورت استفاده از ریشه گیاه بروز می‌کند.
هر چند ادعاهای زیادی در خصوص اثرات این گیاه در کنترل اضطراب، درمان دیس‌منوره و بی‌قراری وجود دارد، مطالعات بالینی معتبر صرفا اثرات این دارو در درمان بی‌خوابی را تایید کرده‌اند. کودکانی که مبتلا به اختلالات خواب هستند، می‌توانند برای کوتاه مدت (4 الی 8 هفته) تحت درمان با داروهای محتوی سنبل‌الطیب قرار بگیرند.
استفاده از این دست فرآورده‌ها در دوره بارداری و شیردهی، به دلیل نبود اطلاعات کافی در خصوص ایمنی آن‌ها، مجاز نیست.
به طور کلی، استفاده کوتاه مدت از فرم خوراکی فرآورده‌های حاوی والریا عوارض چندانی به دنبال ندارد اما برخی بیماران ممکن است عوارضی چون سردرد، دردهای گوارشی و گیجی را تجربه کنند. اطلاعات زیادی در خصوص مصرف طولانی مدت این گیاه در دست نیست و به همین دلیل استفاده بیش از حد آن توصیه نمی‌شود. لازم به ذکر است که بیمارانی که برای چندین ماه از این فرآورده استفاده کرده‌اند، جهت جلوگیری از بروز علائم سندرم قطع دارو، بهتر است در عرض 1 الی 2 هفته میزان مصرف خود را کاهش داده و سپس مصرف این فرآورده‌ها را کنار بگذارند.
لیست داروهایی که با این گیاه تداخل مهم دارند در ادامه آورده شده است:
- داروهای خواب‌آور به ویژه آلپرازولام: گیاه سنبل‌الطیب خود اثرات خواب‌آوری زیادی دارد و مصرف هم‌زمان آن در کنار سایر فرآورده‌های خواب‌آور، سبب تشدید این اثر شده و ممکن است بیمار را بیش از حد گیج و خواب‌آلود کند. در خصوص داروی آلپرازولام، علاوه بر اثرات مشابه، نوع دیگری از تداخل هم مطرح هست. گیاه والریا اثرات آنزیم‌های متابولیزه‌کننده آلپرازولام را کاهش داده و سبب بالا رفتن غلظت خونی این دارو می‌شود. بدین ترتیب، بیمار نسبت به عوارض دارو و مسمومیت با آن آسیب‌پذیرتر خواهد بود.
- داروهایی که به وسیله آنزیم کبدی CYP3A4 متابولیزه می‌شوند: سنبل‌الطیب جزء مهارکننده‌های آنزیم CYP3A4 محسوب می‌شود و مصرف آن در کنار داروهایی توسط این آنزیم متابولیزه می‌شوند، سبب افزایش غلظت، اثرات و سمیت این داروها خواهد شد. از جمله این داروها می‌توان به ایتراکنازول، کتوکنازول و فکسوفنادین اشاره کرد.
- داروهایی که به وسیله آنزیم کبدی CYP2D6 متابولیزه می‌شوند: سنبل‌الطیب علاوه بر آنزیم CYP3A4 می‌تواند آنزیم CYP2D6 را هم مهار کند و بدین ترتیب با داروهایی که این آنزیم متابولیزه می‌کند، تداخل کند. از جمله مهم‌ترین این داروها می‌توان به کدئین، دونپزیل، فلکاینید، فلوکستین، اندانسترون و آگونیست‌های اوپیوئیدی اشاره کرد.
- داروهای بیهوشی: بیمارانی که قرار است تحت عمل جراحی قرار بگیرند، نباید از 3 هفته قبل از فرآورده‌های حاوی سنبل‌الطیب استفاده کرده باشند چرا که ممکن است با داروهای بیهوشی آن‌ها ایجاد تداخل کند.
ارسال نظر